Değişen şartlar içerisinde lisansüstü eğitim almanın hem kişisel nedenlerle hem de mesleki gelişim nedeniyle giderek bir ihtiyaç halini aldığını söylemek mümkün. Kimi zaman kişilerin kendini geliştirme istekleri kimi zaman ise mesleki gelişim açısından ihtiyaç ve fırsat olarak görülen lisansüstü eğitim sürecinin detayları ne yazık ki her aday tarafından bilinmiyor. Bu nokta özellikle lisans eğitimi sırasında edinilebilecek bilgilerin ve imkanların farklılığından kaynaklanıyor.
Eğitim sistemimiz içerisinde öğrenci genellikle öğretmenin ya da öğretim elemanının direksiyonda olduğu bir sistemdeyken lisansüstü eğitim macerasında bu roller ve kişiler değişiyor. İlk ve orta öğretim yıllar boyunca öğretmenin direksiyonda olduğu bir yapı ile yetişen öğrencilerimiz üniversite sıralarına geldiklerinde artık roller ve kişiler değişmeye başlıyor.
MESLEK LİSESİNDEN ÜNİVERSİTEYE BİR SERÜVEN
Meslek liselerini bir kenara bıraktığımızda, ki ne yazık ki genel olarak kenara bırakılmış ve hak ettikleri konuma gelememişlerdir, öğrencilerimizin mesleki eğitim ile tanıştıkları dönem üniversite kademesidir. Bu kademede öğrencilerimiz artık yolcu olmayı bir kenara bırakarak içinde bulundukları aracı tanımaya ve kullanmayı öğrenmektedirler.
Lisans ya da önlisans eğitimi alan öğrenciler artık bir sürücü kursunun direksiyon eğitimi verdiği hem şoför hem de ön yolcu koltuğunda pedalların bulunduğu bir aracın direksiyonuna zaman zaman geçerek yıllarca içinde bulunduğu sistemin bir çıktısı olmaya hazırlanıyor. Bu süreçte öğrenci direksiyonda olsa da tüm kontrol hala kendisinde değil, yollar düzgün yer yer zorlasa da daha önce gidilmiş, bilinen asfalt yollarda aracı kullanmayı öğreniyor.
Bu nokta artık kişilerin direksiyon başında olmaktan mı yoksa yeni yerler keşfetmekten mi hoşlandıklarına göre karar vermeye başlayabilecekleri bir nokta. Önlisans mezunları eğer sadece direksiyon başında olmayı istemeyip gidebilecekleri yerleri genişletmek isterlerse DGS ile ya da yeniden üniversite sınavına girerek kendilerini geliştirebilir iken lisans mezunları için bir sonraki aşama seçenek genel olarak lisansüstü eğitim halini alıyor.
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM VE METAFORLAR
Dört yıllık lisans eğitimini tamamlayan adaylar gerek kişisel gelişim gerekse mesleki gelişim hedefleri çerçevesinde artık herkesin içinde olduğu yollarda olmamak, zaman zaman ara yolları zaman zaman toprak yolları kullanmak hatta yaya olarak yola devam etmek için lisansüstü eğitime başlıyor. Bu sürecin ilk aşaması ise yüksek lisans.
Bu yazının da sebebi olan soru, tam olarak bu aşamayı merak eden bir yüksek lisans öğrenci adayı tarafından sosyal medyada sorulmuştu. Yazının bu aşamasına kadar kullandığımız direksiyon metaforu ile devam edecek olursak yüksek lisans, öğrencinin artık ilk kez asfalt yollardan çıkarak bilmediği köy yollarına girdiği, zaman zaman kendini kaybolmuş hissetse de mevcut koşullarda toprak yolu bulmayı kendisine gösterecek bir danışmanının olduğu bir süreçtir. Ancak şöyle de bir gerçek var ki bazen kaybolup bilinmezliğin içine girmeden de bazı güzellikleri bulmak, farkına varmak mümkün değil.
Bu kaybolmalar sırasında öğrenci lisans eğitimi sırasında duyduğu ama görmediği güzellikleri, derinliğinin farkına varmadığı gölleri ya da ucunu bucağını göremediği vadileri zaman zaman yakından zaman zamansa uzaktan görerek deneyimlediği bir off-road sürücüsü haline gelir. Off-road sürücüsü olma sürecinde direksiyon ve tüm pedallar sadece öğrencide olsa dahi zaman zaman danışman öğrencinin kaybolmalarını, yoldan çıkmalarını kontrol eder, zaman zaman yol açar kaybolmayı önler, ne de olsa zaman, yakıt ve enerji kısıtlıdır ve ulaşılması gereken hedefler vardır. Hedefe ulaşmanın verdiği mutluluk ve huzurun arkasından gelen off-road sürüşün getirdiği sınırlılıklar ile keşfetme tutkusunun çakıştığı noktada ise doktora yolu açılır.
BİR FİLM CÜMLESİ
Doktora artık direksiyon metaforunun bittiği yeni bir metaforun başladığı tamamen kendine has dinamikleri olan bir anlamda keşfetme ve öğrenme tutkusunun yaşamın kendisi haline geldiği bir yolu açar. Doktora sürecinin başlaması ile birlikte öğrenci artık direksiyonun başından kalkar ve artık o söz duyulur, “Yolun bundan sonrasına katırlarla devam edeceğiz.”. Bir film repliği gibi olan bu söz doktoranın bir kısmını açıklayacak derinlikte anlamlar barındırabilir.
İlk aşamada danışmanla beraber yol katır üzerinde kat edilmeye başlanır. Artık yola devam etmek için zaman zaman gerçekten katır inadı ya da cesareti lazımdır. Bazen danışman için bilindik yollar olsa da süreç hem danışman hem de doktor adayı için benzer zorlukta bilinmezliklere gebe olabilir. Ancak bu yolun tamamı ne danışmanın eşliğinde ne de katırlarla gidilebilecek koşullardadır. Artık direksiyon başında olmaktan çıkıp bir dağcı olmaya başlayan öğrenci katırlarla çıktığı yolda danışmanını ve katırları geride bırakarak zirve yolculuğuna bir yerden sonra tek başına yaya olarak devam etmek zorundadır.
Danışmanından ayrılan ve artık zirve yolculuğuna başlayan doktora adayı olarak tek başına yürümek zorunda olduğu zirve yolculuğunu tamamladığında adını zirveye kazırken hem çıkılabilecek yeni zirvelerin farkına varır hem de rehberlik edilecek, danışmanı olunacak yeni kişilerin onu göreceği kadar yükseğe çıktığını fark eder.Zorlu lisansüstü yolculuğunda herkese başarılar dilerim.
