1. Anasayfa
  2. Makaleler

Eğitim Örgütlerinde Güç Kullanımı

Eğitim Örgütlerinde Güç Kullanımı
0

“Güç” kelimesi kulağa soğuk gelebilir ki öyledir de zaten.

“Beni Güç(Zor) kullanmaya mecbur bırakma” bu cümle bizim kulağımızda yer edinmiştir.

Peki Güç kullanmak nedir? Mecburi mi kullanılır? Güç kullanmak iyi bir şey midir?

Güç sadece fiziki mi kullanılır?

Gelin beraber bu sorulara cevap bulmaya çalışalım.

Eğitim Örgütlerinde Kullanılan Güç Türleri Nelerdir?

Eğitim Örgütlerinde Kullanılan Yaygın Güçler şunlardır;

1-Uzmanlık Gücü

2-Karizmatik Güç

3-Zorlayıcı Güç

4-Yasal Güç

5-Ödüllendirme Gücü

Şimdi de bu güç türlerini biraz tanıyalım;

Uzmanlık Gücü;

Lider veya yöneticinin bilgi, deneyim ve uzmanlıklarıyla ilgili olan bu güç kaynağı, iş başarımında en etkili araçların başında yer almaktadır.

Uzmanlık gücünü elinde bulunduran kişiler, bazı durumlarda yapılması gerekenlere ilişkin üstün kavrama yetileri ve bilgisine sahiptirler. Bu nedenle uzmanlık gücünün esas kaynağı, hedef kitlenin bu kişilere karşı güvenidir. “Üstüm, bu tarz durumlara ilişkin çok fazla deneyime sahiptir. Bu nedenle, ben tam olarak sebebini anlamasam bile yaptığında haklıdır.” düşüncesi hâkimdir. Astların üstlerinin bir konu hakkındaki bilgilerine,o konuya hakimiyetine tamamen inanma derecesidir diyebiliriz. Mesela bir okuldaki ek ders hesaplamasında öğretmenler müdür veya yardımcısının yaptığı hesaplamalara tamamen güveniyor ve inanıyorsa,hata yapmaz diyorsa bu okulda idarenin öğretmenlere uzmanlık gücü bakımından görünmeyen bir güç uyguladığını söylemek mümkündür.

Karizmatik Güç;

Literatürde özdeşlik, benzeşme, referans gücü gibi isimlerle de kullanılan bu güç türü, kaynağını kişinin model olma değerinden almaktadır. Etkileyenin sosyal karşılaştırmalarda referans noktası olarak alınması, etkilenenin özdeşleşme isteğini körüklemektedir (Gürüz ve Gürel, 2006). Lider veya yönetici kişiliğinin astlara saygı uyandırması, onlara ilham vermesi temelini oluşturur. Lider veya yöneticinin doğuştan birlikte getirdiği kişisel özellikleri ve davranışları ile ilgilidir.

Astların üstlere benzeşme düzeyidir. Lider giyimiyle,bilgisiyle hatta kullandığı kokuyla bile astlarını etkileyebilir,astlar üstleriyle ne kadar özdeşleşirse, bir örgütte hedeflerine o kadar kolay ulaşır.

Zorlayıcı Güç;

Bu güç türü, örgüt hiyerarşisinde astların başarısızlıkları halinde baskı ve korku gibi olumsuz etkiler yapmaya dayanan cezalandırıcı bir niteliğe sahiptir.(Eren, 2010). Zorlayıcı güç grup üyelerini belirli yönde bir davranışa yöneltmek için başvurulan maddi ve manevi zorlamaları ifade eder. Bu güç, fiziki güç kullanımından, silah kullanmaya ve iş örgütlerinde yöneticilerin astlara verebilecekleri uyarı cezasından örgütle ilişkilerini kesmeye kadar uzanır. Zorlayıcı güç, birey üzerindeki zorlamayı yada baskıyı ifade eder. Birey istemese dahi başka biri tarafından davranışları üzerinde etkisi olan bir zorlama ya da baskı karşısında bu güce maruz kalmış olur. Üstlerin astlarını zorlaması, fiziksel veya psikolojik baskı altında tutması, tehdit etmesi gibi uygulamalar zorlayıcı güce örnek verilebilir. Zorlayıcı güç gücünü koltuktan alır ve astın davranışlarını değiştirmek için mecburi olarak kullanılır,kullanılması da pek hoş karşılanmaz.

Yasal Güç;

Yasal güç otoriteyi temsil etmektedir. Burada astların emir ve buyruklara uymaya kendilerini mecbur hissetmeleri durumu söz konusudur. Yasal güç, çalışanların üstlerin gerekli olan davranış değişikliğini isteme hakkı olduğunu ve kendilerinin de bunlara itaat etme zorunluluğu olduğunu kabul etmesinden kaynaklanır. “Ne de olsa benim üstüm ve benden istediği şeyi yerine getirmem gerekir” düşüncesi söz konusudur. “Mecburiyet”, “yükümlülük”, “gereklilik” gibi durumlar yasal gücü açıklamada kullanılabilecek anahtar kelimelerdir. Yasal pozisyon gücü, karşılıklı münasebet, eşitlik, sorumluluk gibi kavramlar yasal gücü daha etkili hale getirebilecek normlardır. (Raven, 2008).Yasal güç astların düşüncelerini de dikkate alarak uygulanır aksi halde yasal güç zorlayıcı güce dönüşür.Yasal güç zorlayıcı gücün kapsamlı halidir.

Ödüllendirme Gücü;

Bireyin başkalarını bir ödül ya da teşvik edici eylemler ile davranışa yönlendirmesi için kullanılan güçtür. Bu güç türünde, yönetici veya lider konumundaki kişinin grup üyelerini ödüllendirmesi söz konusudur. Olumlu motivasyonun en etkili yoludur. Ücret artışı sağlama, terfi ettirme, daha fazla sorumluluk verme, daha iyi iş verme, statüyü değiştirme, övme gibi ödüllerin hepsi bu gücün kaynağıdır. Ödüllendirme gücü çalışanların istenileni yerine getirmesi diğer bir deyişle, itaat etmesi durumunda; yönetimin maaş artışı, promosyon, işle ilgili özel ayrıcalıklar gibi olumlu bir özendirici sunma kabiliyetiyle ilgilidir.

Ödüllendirme gücü eğitim örgütünün hedefleri doğrultusunda astları hedeflere yönlendirmek için kullanılan pekiştireçlerdir. Bir öğretmenin yaptığı etkinliğin müdür tarafından diğer öğretmenlerin yanında takdir edilmesi buna bir örnektir.

Özetlemek gerekirse eğitim örgütlerinde belli başlı güç türleri vardır. Bu türler örgütlerin hedefleri doğrultusunda astları hedeflere yönlendirmek için kullanılır. Bu güç kullanımı asla fiziki değildir,mecburiyet de değildir.Örgütün tüm işleyişi sağlıklı ise güç kullanmaya gerek yoktur.Liderin güç kullanımındaki başarısı da örgütün başarısı ile doğru orantılıdır.

Meşhur bir slogan bize ışık tutacaktır. “Kontrolsüz güç, güç değildir.”

Sevgiyle kalın.

Facebook Yorumları

Öğretmen-Öğrenci-Okuryazar-Optimist Yönetici. Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Mezunu, Baba.

Yazarın Profili
İlginizi Çekebilir

Yorumunuz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.