“Açık, eleştirel düşünme okuldaki her disiplinin merkezinde olmalı ve onun dışında da gelişmiş bir alışkanlık olmalıdır.”
Eleştirel düşünme becerisi kapsamında, bilhassa yüz yüze eğitim ortamlarında kullanılmak üzere, farklı öğretim stratejileri geliştirilebilir. Bu öğretim stratejileri sayesinde öğrenciler, herhangi bir konu kapsamında, fikirlerini rahat bir şekilde birbirleriyle paylaşma imkânına kavuşurlar. Aynı zamanda bu stratejiler sayesinde öğrencilerin fikir kapasiteleri gelişir ve öğrenciler rastgele belirledikleri konular üzerinde bile rahatlıkla birbirleriyle tartışabilirler. Aşağıda yüz yüze eğitimlerde rahatlıkla uygulayabileceğiniz farklı öğretim stratejilerine yer verilmiş ve bu stratejiler açıklanmaya çalışılmıştır.
1. Barometre: Nerede Durduğunuzu Öğrenin
Herhangi bir problem durumunda nerede durduğumuzu düşünürken, işlerin her zaman sıfır toplamlı bir oyun olmak zorunda olmadığını anlamak önemlidir. Her şey ya hep ya hiç olmak zorunda değil. Öğrencilerin görüşlerinin incelikli olabileceğini ve herhangi bir konuda geniş bir görüş yelpazesinin bulunduğunu öğrenmeleri gerekir.
Bu etkinlikte, öğrencilere üzerinde düşünmeleri için tartışmalı bir konu verin. Konuyla ilgili uç noktaları sınıfın karşıt uçlarına atayın ve öğrencilere, konuyla ilgili ne kadar güçlü hissettiklerine bağlı olarak kendilerini bir süreklilik içinde düzenlemelerini söyleyin.
Bunu anlamak için büyük olasılıkla serbest akışlı bir sohbete katılmaları gerekecek ve bir zaman sınırı belirlemek, bu tartışmanın sonsuza kadar devam etmemesini sağlamaya yardımcı olacaktır.
2. Bir Analoji Çizin: Yan Bağlantılar Yapmak
Bu oyun, öğrencileri bir fikir veya konu hakkında yaratıcı ve dolaylı olarak düşünmeye teşvik eder ve hemen hemen her bağlamda kullanılabilir. Öğrencileri, her ikisini de, ne kadar zayıf olursa olsun, onları bir şekilde birbirine bağlayabilecek temel kavramları analiz ederek, görünüşte bağlantısız şeyler arasında karşılaştırmalar yapmaya teşvik eder!
Öğrencilerinize sınıfta birlikte araştırdığınız konu veya fikre dayalı yaratıcı bir soru sorarak başlayın. Bu soruların formatı, aşağıdaki örneklere benzer bir modeli yakından takip etmelidir:
- Bir ev inşa etmek gibi bir çocuk yetiştirmek nasıl?
- Yumurta neden bir parça mermer gibidir?
- Bir kitaplık nasıl beslenme çantasına benzer?
Her sorudaki öğeler ne kadar yaratıcı olursa, öğrencilerin ikisi arasında bağlantı kurması o kadar zor olacaktır.
Bu oyun bazı ilginç tepkiler üretebilir ve her yaştan öğrenci için ayırt edilmesi kolaydır. Daha küçük yaştaki öğrenciler, ‘ Koku buruna, görüş ise… ‘ gibi daha basit bir soru formatından hoşlanabilir, burada öğeler arasındaki bağlantı çok daha açıktır.
Daha büyük öğrenciler için, soruları tasarlarken farklı unsurlar arasındaki bağlantıların açık olması gerekmediğini de unutmayın. Aslında, ilgilendiğiniz kadarıyla onların var olmaları bile gerekmiyor. Bu, öğrencilerin keşfetmesi ve yeni şeyler ortaya koyması içindir.
3. Zekâ Oyunları ile Eleştirel Düşünme Becerileri Geliştirin
Zekâ oyunları çok eğlencelidir ve birkaç dakikalık ders zamanını doldurmanın eğlenceli bir yoludur, aynı zamanda öğrencilerin eleştirel düşünme yetenekleri için harika bir egzersiz sağlarlar. Genellikle olası olmayan öncüllere dayansalar da, bunları çözmek için kazanılan becerilerin gerçek dünya uygulamaları olabilir.
Bunun nasıl çalıştığını görmek için bir örnek alalım. Öğrencilerinize aşağıdaki teaser’ı sorun. Bir zaman sınırı belirleyin ve onlara biraz daha baskı yapmak için cevaplarını yazmalarını isteyebilirsiniz:
Bir horoz bir ahırda oturur ve batıya bakar. Rüzgâr doğuya doğru saatte 15 kilometre hızla esiyor. Horoz bir yumurta bırakır. Yumurta hangi yöne yuvarlanır?
Cevap, elbette, yumurta olmadığıdır. Horozlar erkektir ve bu nedenle yumurta bırakamazlar.
Bu kadar çok kişinin bu basit teaser’ı yanlış anlamasının sebeplerinden biri, horozun erkek bir tavuk olduğunu bilmelerine rağmen, teaser’a gelişigüzel atıldığı için onu gözden kaçırmalarıdır.
Diğer sebep ise verilen oldukça titiz detayın yol açtığı yanlış yönlendirmedir. Öğrencilerin rüzgârın hızı, yönü ve horozun baktığı yön gibi ayrıntılara çok fazla dikkat etmeleri muhtemeldir.
Tüm bu alakasız detaylar, öğrencilerin bu teaser’ı çözmek için gereken tek bilginin aslında bilmecenin 2. kelimesinden geldiği gerçeğinden uzaklaştırıyor.
İnternette ücretsiz olarak sunulan çok sayıda zekâ oyunu var. Bunları derslerinize dâhil etmek, ilgili ayrıntıları alakasız ayrıntılardan ayırarak ve öğrencileri sağlanan ilgili ayrıntıları yakından incelemeye teşvik ederek öğrencilere eleştirel düşünme becerilerini geliştirme fırsatı verir.
4. Alışkanlık Oluşturun ve Eleştirel Düşünür Olun
Öğrencilerinizin bu alışkanlıkları geliştirmelerine yardımcı olmak için sınıfta entelektüel merakı teşvik ettiğinizden emin olun. Öğrencilerden kendi varsayımlarını incelemelerini ve bunları karşıt görüşler ve mevcut kanıtlar ışığında değerlendirmelerini isteyin.
Derslerinizde reklamları ve hatta siyasi ifadeleri birlikte keşfetmek için fırsatlar yaratın. Öğrencilerin kaynakların güvenilirliğini kendilerinin belirlemesine izin vermek için kendi inançlarınızı ve önyargılarınızı aktarma dürtüsüne karşı savaşın. Kendi sonuçlarını çıkarmaya teşvik edin.
Öğrencilerinizin, sınıf tartışmalarında görüşlerini ifade ettiklerinde, vardıkları sonuçları destekleyecek kanıtlar sunmaları konusunda ısrar edin. Zamanla, öğrencilerinizin karşılaştıkları yeni bilgilere eleştirel düşünme becerileri sayesinde daha net ve sistematik düşünmelerini ve kendilerini daha tutarlı bir şekilde ifade etmelerini sağlayacaktır.
Öğrencilerinizin bu alışkanlıkları geliştirmelerine yardımcı olmak için sınıfta entelektüel merakı teşvik ettiğinizden emin olun. Öğrencilerden kendi varsayımlarını incelemelerini ve bunları karşıt görüşler ve mevcut kanıtlar ışığında değerlendirmelerini isteyin.
Derslerinizde reklamları ve hatta siyasi ifadeleri birlikte keşfetmek için fırsatlar yaratın. Öğrencilerin kaynakların güvenilirliğini kendilerinin belirlemesine izin vermek için kendi inançlarınızı ve önyargılarınızı aktarma dürtüsüne karşı savaşın. Kendi sonuçlarını çıkarmaya teşvik edin.
Öğrencilerinizin, sınıf tartışmalarında görüşlerini ifade ettiklerinde, vardıkları sonuçları destekleyecek kanıtlar sunmaları konusunda ısrar edin.
