Milli Eğitim Bakanlığının mesleki eğitimde yeni stratejisi kapsamında İstanbul Sanayi Odası ile imzalamış olduğu “Mesleki Eğitimde İşbirliği Projesi-Protokolü İSO MEİP” kapsamında yapılan çalışmalarında geldiği noktayı değerlendirmek ve mesleki eğitimin geleceğini birlikte yeniden kurgulamak için geçen hafta İstanbul’da düzenlenen “İstanbul Mesleki Eğitim Zirvesi”ne Küçükçekmece İlçesinde onaltı meslek lisesinden sorumlu şube müdürü olarak katıldım.
Mesleki Eğitim Zirvesine Milli Eğitim Bakanı, İstanbul Sanayi Odası Başkanı, Vali Yardımcısı, Kaymakam, Mesleki ve Teknik Genel Müdürlüğü yetkilileri, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü, mesleki ve teknik eğitimden sorumlu müdür yardımcısı-şube müdürü, otuzdokuz ilçeden yüzdoksan meslek lisesi müdürü ve firma sahipleri/sanayiciler olmak üzere üçyüze yakın ilgili ve yetkili katıldı.
Bir günlük Mesleki Eğitim Zirve programının sabah oturumunda; açılış konuşmaları, İSO MEİP Atilla Altuntaş Proje Destekleri Ödül töreni, Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin dünü ve bugünü konulu MEB MTEGM sunumu, Mesleki Eğitime Bütünsel Bir Yaklaşım: İSO MEİP konulu İSO sunumu yapıldı. Öğleden sonraki oturumda ise aşağıda sıralanan yedi başlıktaki çalıştay grup oturumlarıyla devam etti.
Mesleki Eğitim Zirvesinde her grup; bir moderatör, raportör, dört okul müdürü, alan şefi öğretmen, beş sanayici, bir üniversite ve bir sivil toplum örgütü temsilcisinden oluşturulmuş. Grup katılımcıları konu başlığında öncelikle sorunları, çözüm önerilerini ve grup sunumları için fikirlerin detaylandırılmış ve önceliklendirilmesi oylanmıştır. En çok oyu alan ilk beş fikir belirlenmiştir. Seçilen grup sözcüsü kapanış oturumunda çalışmayı özet olarak tüm katılımcıların önünde hangi aksiyonun ve eylemin yapılması gerektiğine dair önerileri anlatmıştır. Şimdi bu nitelikli ve faydalı çalışmada aldığım notları aşağıda paylaşıyorum.
GRUP 1- Öğretmenlerin Mesleki Becerilerinin Artırılması ve Motivasyonu; öncelikle öğretmenlerin özlük haklarının iyileştirilmesi ve maaşlarının iyileştirilmelidir. Öğretmenlerin işe alınmasında nitelikli olanlar seçilmelidir. Performanslarının adil bir değerlendirme yapılarak düzenli denetlenmelidir. İşe alımlarda liyakat ve mesleki tecrübeli olanlara öncelik verilmelidir. Ücretli öğretmen uygulamasına son verilerek aynı işi yapan eşdeğer görevdekilerin aynı haklara sahip olmasının sağlanmalıdır. Tüm atölye ve meslek dersleri öğretmenlerinin mesleğiyle ilgili firmalarda güncelleme eğitimleri düzenlenmelidir. KPSS taban puanları yanında şeffaf mülakatlarla işe alım yapılmalıdır. Mezuniyet sonrası sektör tecrübesi olanlara öncelik tanınmalıdır. Öğretmenler hakkında gereksiz MEBİM-CİMER şikâyetleriyle moralleri bozulmamalıdır. Toplumdaki öğretmen algısını olumlu yönde iyileştirecek artıracak faaliyetler yapılmalıdır. Öğretmenlere asıl eğitim-öğretim işleri dışında angarya sayılacak meslek dışı işler yaptırılmamalıdır.
GRUP 2- İşletmelerde Mesleki Eğitim ve Staj Uygulamaları; Staj iş ve işlemlerinin Maliye, SGK ve MEB dijital sistemleri e-devlet entegrasyonuyla bağlanmalıdır. Koordinatörlük işlemlerinin verimli yürütülebilmesi için öğretmenlerin iş yükü azaltılmalıdır. Orta ve büyük ölçekli sanayi işletmelerinde eğitim birimi kurulmalıdır. Stajyerlerin devamının sağlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Öğrenciler staja 10. Sınıfta başlatılmalıdır. Müfredat programları yeniden düzenlenmelidir. Mesleki Eğitim Merkezlerinde MESEM programının yaygınlaştırılması için tesis, bina ve donatım imkânları iyileştirilmelidir. İlçelerde MESEM programı tek elden yönlendirilmelidir. İl istihdam kurulları işletmede beceri eğitimi ve staj uygulamaları yaptıracak işletmeleri belirleyerek listeleri her yıl düzenli olarak ilçe öğrenci yerleştirme komisyonuna iletilmelidir.
GRUP 3- Mezunların Alanın İstihdama Yönlendirilmesi; Meslek kavramına özel vurgu yapılarak öğrenciler mesleklere yönlendirilmesi için nitelikli rehberlik hizmeti geliştirilmeli ve sunulmalıdır. Aile ve öğrencilere etkili meslek tanıtımları yapılmalıdır. EBA üzerinde zenginleştirilmiş meslek video içerikleri yüklenmelidir. Okulların fiziki donanımları ve ortamlar öğrencilerin taleplerine göre geliştirilmelidir. Eğitim müfredatları öğretmen-öğrenci tabanlı yeniden ele alınmalıdır. Mentör, formatör ve öğretmenler öğrenci için sıkı işbirliği yapmalıdır. Sektörün ihtiyaç duyduğu eğitim programları geliştirilmelidir. 12. Sınıfta staja başlanmasında geç kalınmakta beceri kazandırmak için alt sınıflardan staj başlatılmalıdır. MESEM programına katılmak isteyen öğrenciler için staj yerleri listelenmelidir. Okul-sektör iletişimi kuvvetlendirilmelidir. Mezunların işe alımında eleme/tercih süreçleri belirlenmelidir. MESEM programı ve protokolleri firmalara daha iyi anlatılmalıdır. Meslek liselerinde alan/dal dağılımı ilçeler düzeyinde coğrafi kümelenmeye dayalı gözden geçirilmelidir. Alan dal sayısı azaltılmalı, farklı konularda uzmanlaşma fırsatları sağlanmalıdır.
GRUP 4- Kurumsal İşbirliklerinin Yaygınlaştırılması; okul-sektör temsilcileri daha fazla iletişim sürekli hale getirilerek, nitelikli toplantı ve etkinlikler düzenlenmelidir. Stratejik tanışıklık için yol haritası geliştirilmelidir. İyi örneklerden yararlanılmalıdır. Tüm taraflar için ilişkiler cazip hale getirilmelidir. Etkileşimin verimli sonuçlanması için ortak sosyal medya hesapları açılarak aktif kullanılmalıdır. İSO koordinasyon merkezi, paydaşlardan gelen geri bildirimleri değerlendirerek analiz yapmalı ve yol haritası güncel tutulmalıdır. Öğretmenler de öğrencileriyle beraber işletmelerde mesleki eğitim süreçlerine katılmalıdır.
GRUP 5- Mesleki Eğitim Merkezleri; mesleki eğitimde algının olumlu olarak yükseltilebilmesi için tüm iletişim araçlarından özellikle sosyal medyadan aktif faydalanılmadır. MESEM ustalık telafi programında imalat ve katma değerli sektör ve alanların öncelikle desteklenmesine devam edilmelidir. Meslek rehberlik tanıtım ve yönlendirme danışmanlığıyla tercih edilmesi faaliyetlerine ağırlık verilmelidir. İyi örnek-rol modellerin buluşturulması sağlanmalıdır. Maddi ekonomik desteğe ihtiyaç duyan ailelerin mesleki eğitim alan öğrencilerine burs desteği sağlanmalıdır. Psikolojik danışman rehber öğretmenler, öğrenci, veli ve işveren buluşmaları düzenlenmelidir. MEB, okul yönetimine emek-finans-yetki kadar etkileri oranında ihtiyaçlarını karşılamalıdır. Okul atölye ve laboratuvarları sanayicilerin desteğiyle güncellenmeli ve yenilenmelidir. Meslek Eğitim Merkezleri cazibe merkezleri haline getirilmelidir. OSB kümelenmesi ve bölgesel ihtiyaçlara ağırlık verilmelidir. Mezunlara istihdamda öncelik verilmeli, çalışma koşulları iyileştirilmeli aylık ücret ödemeleri cazip hale getirilmelidir.
GRUP 6- Mesleki Eğitim Mevzuatı, Döner Sermaye ve Yönetsel Sorunlar; okul döner sermaye işletmelerinin sermaye üst limiti artırılmalıdır. Yıllık ÜFE oranına göre ve yıl sonu karının 1/3 doğrudan sermaye artırımına aktarılmalıdır. Proje okul yöneticiliği/okul müdür ve yardımcılığı özlük hakları yönüyle cazip hale getirilmelidir. Proje okullarında varolan öğretmen ihtiyacı öncelikle ilk atama ve yer değiştirmede en kısa sürede tamamlanmalıdır. Proje okullara öğretmen aidiyet duygusu artırılmalıdır. Hizmet alımlarında 696 KHK yeniden gözden geçirilmelidir. Tüm okullara temizlik, güvenlik ve bakım onarım personeli görevlendirilmelidir. DÖSE işlemlerini yürütecek muhasebeci/sayman elemanı eksiği tamamlanmalıdır. Okullara ARGE bütçesi verilmelidir. DÖSE mevzuatı güncellenmelidir. Okul yöneticilerine esnek yetkiler verilmelidir. DÖSE, mesleki eğitime destek için mi yoksa para kazanması için mi cazip olmalı buna karar verilmelidir.
GRUP 7- Mesleki Eğitime Yönlendirme ve Rehberlik; tanıtım için zenginleştirilmiş medya içerikleri kullanılmalıdır. Toplumun meslek lisesi algısı iyileştirilmelidir. Öğrenciler meslek seçiminde aktif etkin rol almalıdır. İş ve meslek insanları ziyaret edilmelidir. Başarılı mezunlar ve iş insanlarıyla öğrenciler buluşması sağlanmalıdır. İlçelerde de mesleki eğitim zirveleri, tanıtım günleri ve meslek müzeleri/sergileri düzenlenmelidir. Tüm müdür yardımcılarına psikolojik danışma ve rehberlik hizmetiçi eğitimler düzenlenmelidir. Meslek liselerine öğrenci kayıtlarında coğrafi adrese dayalı önceliğe son verilmelidir. Tüm öğrenciler eşit şartlarda okul tercih edebilmelidir. Tüm öğrencilere spor yetenek taraması gibi mesleki beceri taraması yapılmalıdır. Kişilik meslek envanteri EBA üzerinden tüm öğrencilere zorunlu uygulanmalıdır. İlkokuldan itibaren e-portfolyo kullanımı zorunlu olmalı mesleki rehberlik yönlendirmede faydalanılmalıdır.
İstanbul ilindeki meslek liselerinden proje ve protokol uygulamasındaki okullar ile şubat-mart 2023 tarihlerinde yaptığım ve dört seri yazıyla egitimheryerde.net sitesinde yayınladığım yazımın öncelikle okunmasını bu çalışmayı daha iyi anlayabilmek için öneriyorum. Dört yıl içinde İstanbul Sanayi Odası tarafından sadece bu iş için nitelikli bir ekip kurularak sektörle okul buluşmaları ve faaliyetleri için kaç toplantı yapıldığı, kaç görevli katılımcının kaç saat mesai harcadığı, kaç öğrenci ve öğretmenin faaliyetlere katıldığı, okula yapılan maddi katkıların ve yapılan iyileştirme faaliyetlerinin gelişim raporlarının veriye dayalı olarak sunulmuş olmasını önemsiyorum. Emeği geçen başta İSO Genel Sekreteri Dr. Hakan Çoban’ı ve ekibini tebrik ediyorum.
İstanbul Mesleki Eğitim Zirvesi öncesinde haberdar olduğum yedi başlıkta 44 sorun ve 73 çözüm önerisi olmak üzere 13 sayfalık bir hazırlıkla katılmış olmama rağmen sadece bir oturuma katılarak katkı sağlayabildim. Kapanışta sonuç bildirilerini dinleyince “aklın yolu birdir” atasözünce paylaşılan fikirlerin çalışmamın neredeyse tamamıyla örtüşmesine sevindim. Ancak rapora yansımayan “HEM-MEM-MTAL-ÇPAL görev yapan tüm atölye ve meslek dersi öğretmenlerine kısa süreli PDR semineri verilerek her 8. Sınıf ve 12. Sınıf öğrenci-velisine e-okul üzerinden okul açılmadan SMS ile aile mesleki tanıtım ve rehberlik danışmanı atanacak “aile hekimi uygulaması gibi” bir yıllığına en az zorunlu dört görüşme için ücretsiz danışman atanarak etkili okul ve meslek seçimi gerçekleşmesi sağlanabilir” fikrini ve hamilik uygulamasının acilen her meslek lisesindeki her alanda en üç hami firma/şirket olacak şekilde yeniden düzenlenmesi fikrimi buradan yetkililerle paylaşıyorum.
