“İnsan doğası gereği iyidir.” der Jean-Jacques Rousseau. Peki ülke olarak insanlığımızı sorguladığımız bu dönemde Rousseau gerçekten haklı mı? Gerçekten iyi miyiz?
Son günlerde en büyük gündemimiz deprem. 6 Şubat 2023 Pazartesi günü hepimizin hafızasına kara bir gün olarak kazındı. Kağıttanmışçasına yıkılan evler, enkaz altında saatlerce yardım bekleyen insanlar, enkazın altında yok olan hayatlar, kurtulduğuna sevinemeyenler, yarım kalan hikayeler, tükenen umutlar… Kimimizin kalbi tüm bunlara tanık olarak paramparça oldu. Kimimizin ne şehirlerle ne insanlarla bağı vardı ama hiç görmediği yerler, varlığından haberdar bile olmadığı insanlar, hiç bilmediği hayatlar için üzüldü.
Küçük büyük, genç yaşlı herkes düşündü; ya benim başıma da gelirse? Ya bir gün ben de uzaktan tanık olduğum bu hayatların baş rolü olursam? Ne hissederim, ne düşünürüm, hepsinden önemlisi ne yaparım?
Yine herkes düşündü; neden? Neden bunca yıkım? Daha şiddetli depremlerle sarsılan ülkeler neredeyse hiç hasar almazken bu kadar insanın hayatı bizde neden hasar aldı? İşte cevabı en vahim olan soru belki de buydu.
Yarını düşünmüyorduk çünkü. Sanki hayatta sadece bugün varmış gibi, bugün yaptıklarımızın bedeliyle yüzleşme günü hiç gelmeyecekmiş gibi yaşıyorduk. Her şey sadece yaşadığımız günü kurtarmak içindi. O gün mutlu olacaksak eğer sonrasını düşünmeye gerek yoktu. Cebimizi daha fazla doldurabilmek için her şeyi yapmaya, insanların canını hiçe saymaya değerdi çünkü. Her koşulda önce kendimizi düşünmeyi öğretmişlerdi çünkü bize. Evet, önce kendimizi düşünmeliydik, kendi mutluluğumuz değerliydi. Peki ya diğerleri? Özgürlük nedir sorusunun klasik bir cevabı vardı, özgürlük, başkasının özgürlüğünü kısıtlamadığı sürece özgürlüktü. Bu cevap mutluluk için de geçerli olamaz mıydı? Kendi mutluluğumuz başkasının mutluluğunu yıkmadığı sürece mutluluk mümkün olamaz mıydı? Başkasının mutluluğunu engellemeyi de geçelim, başkasının canını tehlikeye atmayacak kadar mutlu olsak yetmez miydi?
Kendi canıyla, sevdiklerinin canıyla, hayatıyla bunu ödeyenler gösterdi ki insanoğlu kendi mutluluğu, kendi çıkarı için her şeyi yapabiliyordu, yalnızca bulunduğu günü kurtarmak için yarınları yok sayıp acımasız olabiliyordu.
Yaşanan onca olumsuzluğa rağmen umut vadeden şeyler de vardı tabii. Dayanışma, birlik olabilme, yardımlaşma gibi değerlerin hâlâ ne kadar güçlü olabileceğini gördük. Tanımadığı insanlar için düşünmeden yardıma koşan, uzak yakın demeden destek olan birçok insanın hâlâ var olması yarınlara olan bakışımızı pembeye boyadı.
Herkes için değil belki ama içindeki duyarlılık ölmemiş olan bir kesim için Rousseau bence hâlâ haklı, doğamız gereği iyiyiz.
