Milli Eğitim Bakanlığı 20. Milli Eğitim Şurasını 3 Aralık 2021 tarihinde farklı kesimlerden tüm eğitim paydaşlarını buluşturarak gerçekleştirdi. Milli Eğitim Şurası; temel eğitimde fırsat eşitliğinin artırılması, öğretmenlerin mesleki gelişimleri ve mesleki eğitimin iyileştirilmesi olmak üzere üç ana başlıkta gerçekleştirildi.
Şura Genel Kurulu kapanış oturumunda Milli Eğitim Bakanı tavsiye kararları doğrultusunda gerçekleştirilecek politika adımlarını yakından takip edip değerlendireceğini ve raporlaştırarak kamuoyuyla paylaşacağını ifade etmişti. Bizzat katılmış olduğum 20. Milli Eğitim şurasının ilk üç aylık uygulama adımlarını ve gerçekleşen çalışmaları kitaplaştırarak biz katılımcılara ulaştırılmıştır. Bu ilk raporu göre Bakanlığın politika öncelikleri doğrultusunda belirlenen başlıklarda uygulama adımları belirlenerek tavsiye kararları hayata geçirilmeye başlandığı anlaşılmaktadır.
Üç ana başlık altında ilgili tavsiye kararının maddesi ve o madde için atılan adımlar gerçekleşen çalışmalara 136 sayfalık bu kitapta yer verilmiştir. Aşağıda Şura’da kurul üyesi olarak katıldığım “Mesleki Eğitimin İyileştirilmesi” konusundaki gelişmeleri paylaşıyorum.
Özet olarak; “Mesleki eğitimde 1000 okul projesinin tamamlanması, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda değişiklik yapılması, Demirören medya Mesleki ve Teknik Anadolu lisesinin kurulması, 20 yeni Adalet Meslek Eğitim Merkezi kurulması, turizm alanında yabancı dil becerilerinin geliştirilmesi, Mesleki Eğitim Merkezi tamamlama programları, mükemmeliyet merkezlerinin açılması, patent faydalı model ve tasarım sayısının artması, mesleki ve teknik eğitim kurumlarında döner sermaye gelirlerinin artırılması, mesleki eğitimi tanıtma ve yaygınlaştırma projesi” olmak üzere on başlıkta üç ay içerisindeki gerçekleştirilen çalışmalar ayrıntılı açıklanmıştır.
Şura kararları içerisinden aşağıda belirtilen 65, 66, 68, 69, 73, 81, 82, 95, 96 maddeleri olmak üzere dokuz maddede önce maddelerdeki tavsiye kararlarını devamında da uygulama adımları atılarak gerçekleştirilen çalışmaları özetledim.
Resmi ve özel tüm mesleki ve teknik eğitim kurumlarında ulusal ve uluslararası sektörlerin ihtiyaçları doğrultusunda yeni programlar açılmalı ve mevcut öğretim programlarının güncellenmesi sağlanmalıdır. Yabancı dil ağırlık mesleki eğitim programları yaygınlaştırılarak hazırlık sınıfı bulunan Anadolu teknik programlarında verilen meslek derslerinin en az yüzde 30’u yabancı dilde verilmelidir. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının fikri ve sınai mülkiyet hakları konusundaki farkındalığı artırılmalı ve okullar patent, faydalı model, marka ve tasarım tescili konularında teşvik edilmelidir.
İş gücü piyasasında ihtiyaç duyulan becerilere yönelik kısa süreli ulusal tanınırlığı olan mesleki ve teknik eğitim programları düzenlenmelidir. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında araç-gereç, bina, altyapı eksiklerini ortaya koyacak bir izleme ve değerlendirme modeli geliştirilmelidir. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesine yönelik kamusal destekler artırılmalı ve özel sektör destekleri teşvik edilmelidir. Döner sermaye kapsamında elde edilen gelirlerin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalı ve bu kapsamda üretilen ürünlerin satışı için etkin mekanizmalar kurulmalıdır.
Mesleki ve teknik eğitimde kalitenin artırılması ve öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin desteklenmesi amacıyla yurt içi ve yurt dışı paydaşlarla iş birliği içerisinde sektörel mükemmeliyet merkezleri kurulmalıdır. Mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesi için başarılı öğrenciler başta olmak üzere tüm öğrencilere sağlanan burs ve diğer imkânlar artırılmalıdır. Kitle iletişim araçları ile meslek liselerine yönelik tanıtımlar gerçekleştirilmeli ve meslek lisesinde mezun başarılı kişileri ön plana çıkaracak etkinlikler yapılmalıdır.
Dokuz tavsiye kararı kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar ise; “Mesleki eğitimde 1000 okul projesi kapsamında; akademik başarı düşüklüğü, okul terki, disiplin sorunları, altyapı eksikleri, sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı öğrenci oranı gibi değişik ölçütlerde dezavantajlara sahip 1000 Meslek lisesine çok boyutlu destek sağlanmıştır. 600.000 öğrenciye ve ebeveynlerine çeşitli eğitimler verilmiştir. 358 yeni laboratuvar kurulmuş ve 275 atölye ise güncellenmiştir. 1855 akıllı tahta kurulmuştur. 135.879 öğrenciye psiko-sosyal destek sağlanmıştır 22.456 öğrenci kültür sanat ve spor etkinliklerine katılmıştır 70.164 öğrenci kariyer günlerine katılmıştır. Öğretmen ve yöneticilere 1580 eğitim düzenlenmiş 14.948 öğretmen eğitime katılmıştır. Ölçme değerlendirmeye 67.500, Fikri mülkiyet ve sınai haklar 40.166, liderlik eğitimi 11.279, ilk yardım eğitimi 35.328 katılım gerçekleşmiştir. Ayrıca 11.058 Veli Açık öğretim Lisesi ve kurslarına kayıt olmuştur.”
İşletmeye devam eden staj yapan öğrencilerin ücretlerinin tamamını devlet üstlenmiştir. Kalfalık yeterliliği kazanan 12. Sınıf öğrencilerine asgari ücretin yarısı kadar ücret ödenmeye başlanmıştır. 1 yıl önce 159.000 olan Mesleki Eğitim Merkezi öğrenci sayısı 2022 Şubat başında 338.000 seviyesine çıkmıştır.
Hükümlü ve tutuklu bireyler için cezaevlerinde mesleki eğitim alma imkânlarını 20 yeni Adalet Meslek Eğitim Merkezi kurulmuştur. Turizm işletmelerine özellikle otellere yönelik nitelikli eleman eğitimine destek amacıyla İngilizce ve Rusça başta olmak üzere ihtiyaç duyulan yabancı dil eğitimine ağırlık verilerek eğitimler başlatılmıştır.
Turkcell ile işbirliği yapılarak Mesleki Eğitim Merkezi tamamlama programı “geleceği yazanlar – gençlere yatırım + geleceğe yazılım” sloganıyla yazılım alanında 6 ay sürecek mezunların istihdam edileceği bir protokol hayata geçirilmiştir.
Mükemmeliyet merkezleri farklı meslek alanlarında üretim ve hizmet teknolojilerini en güncel şekli ile gerçekleştirebilen eğitim kurumlarıdır. Altyapı ve eğitim süreçleri açısından en üst düzey temsil etmekle birlikte diğer mesleki eğitim kurumlarına örnek olmak ve işbirliği yapmak konusunda da önemli bir işlev gerçekleştirecektir. Şu anda Ankara’da 3, Antalya’da 1, Bursa’da 4, İstanbul’da 4, İzmir’de 1, Kocaeli ilinde 2 olmak üzere toplam 15 mükemmeliyet merkezi kurulması çalışmalarına başlanmıştır.
Meslek liselerinde yapılan üretimler kapsamında 1095 ürünün tescili için başvuru 12 patent 16 faydalı model 110 tasarım ve 83 marka tescili yapılmıştır. Mesleki eğitimin uygulamaya dayalı yapısı eğitim sürecinde sunulan hizmetler ve yapılan üretimler üzerinden okullarımıza kazanç sağlanması mümkün hale gelmiştir. 2021 yılı sonu itibarıyla yıllık döner sermaye geliri 1 milyon 162 bin liraya öğrencilere ödenen 48 milyon 631 bin liraya, öğretmenlere ödenen 115 bin 696 bin liraya ulaşmıştır.
Sonuç olarak; Milli Eğitim Bakanlığının ana politika alanlarında attığı adımlar ile Şura tavsiye kararları arasında genel bir uyum olduğu görülmektedir. Üç ay gibi kısa bir sürede önemli çalışmalar gerçekleşmiş ve sonuç alınmaya başlanmıştır.
Bu rapor, verilerle yönetim, katılım ve şeffaflık konusunda örnek bir paylaşım olarak dikkat çekmektedir. Ayrıca meslek lisesindeki öğrenciliğimden itibaren son kırk yılını hatırladığım kadarıyla mesleki eğitim konusunda son birkaç yıldır yapılan çalışmalar kadar ve yoğun gündemde yer almamıştı. Bunu fırsat bilerek yapılması gereken tüm köklü çözümlerin hayata geçirilmesi ve taraflarca sahiplenilmesi önemlidir. Özellikle yeni şekliyle uygulanmaya başlanan MESEM programının iyi tanıtılması ve sektörde/işletmelerde karşılık bulması için gereken adımlar atılmalıdır.
Kaynak: Güncel Eğitim Politikaları ve 20. Milli Eğitim Şurası Tavsiye Kararları, MEB, Ankara, Mart-20222
