Öğrencilere kaliteli ve verimli bir eğitim-öğretim ortamı öğretmenle başlar. İyi bir öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesi, becerilerinin ortaya çıkarılması, hayata hazırlanması üzerinde olumlu bir etkisi olduğuna dair hiçbir şüphe yoktur. Bir öğretmen ne kadar etkili, verimli olursa öğrencileri de o kadar başarılı, kendini yetiştirmiş olur. Öğretmenin kendini geliştirmesi ve alanında yetkin olması, öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarının yeterince karşılanmasına ve hedeflerine başarılı bir şekilde ulaşmalarına yardımcı olacaktır.
“Öğretmen performansı’’ terimini; eğitimin, gelişimin veya eksikliğin sınıfta gözlemlenebilir sonuçlarını tanımlamak için kullanıyoruz. Yani, öğrenme-öğretme öğrenciler için eğitimsel hedeflere ulaşma ile sonuçlanan eylemler, tutumlar ve davranışlar dizisidir. Başka bir ifadeyle öğretmen performansı, sınıfta kendisinin ne yaptığı veya yapamadığını, öğrencilerin öğrenme süreçlerinde ne kadar etkili ilerlediğini büyük ölçüde belirler.
Öğretmen performansı, öğretmenin sahip olduğu yetkinliğin somutlaşmış halidir. Öğretmenlerin ilgili yeterliğe sahip olmaması durumunda uzmanlıklarına göre performans gösteremeyecekleri şeklinde yorumlanabilir. Yetkinlik içeriden gelir ve kişinin kişiliğinin bir uzantısıdır. Bu nedenle bu kişilikteki insanların öz güveni yüksektir. Bununla beraber öğretmenlerin her zaman bu yeterlilikleri geliştirmeleri gerekmektedir; çünkü öğretmenler öğrenciler için rol modeldir. Bir öğretmende yeterlilik ilkesi, yetiştirilen neslin niteliğinin ve konunun uzmanlığının en önemli göstergesidir.
Öğretmen Performansının Değerlendirilmesi
Genel olarak öğretmen değerlendirmesi, bir okulun öğretmenlerinin sınıftaki performansını ve etkililiğini gözden geçirmek ve derecelendirmek için kullandığı resmi süreci ifade eder. İdeal olarak, bu değerlendirmelerden elde edilen bulgular öğretmenlere geri bildirim sağlamak ve mesleki gelişimlerine rehberlik etmek için kullanılır. Bu tür bulgular mesleği güçlendirmek için bir fırsattır. Öğretmenin performansını yeniden gözden geçirmenin, öğretmenlere güçlü ve zayıf yönleri hakkında daha iyi bilgi vermeye yardımcı olduğu şüphe götürmez bir husustur. Bazı politikacılar, kötü belli dönemlerde yeteri kadar performans sergilemeyen ya da bilgi bakımından köreldiği düşünülen, çağın gerisinde kaldığı kanısına varılan öğretmenlerin hızlı bir şekilde belirlenmesinin ve görevden alınmasının daha doğru olacağı ihtimaline yoğunlaşmıştır. Oysaki öğretmen performans değerlendirmesi son derece kapsamlı ve çok yönlü bir yapıdadır.
Bir öğretmenin performansını doğru bir şekilde değerlendirmek için en iyi yöntemin belirlenmesi tartışılan konuların başında gelmektedir. Bir öğretmenin performansını ölçmek son derece zor ve karmaşık bir süreçtir. Öğretmen performansını birçok faktör ve değişken belirler. Örneğin;
- Değerlendiricinin kim olduğu,
- Öğretme-öğrenme ortamının nasıl olduğu,
- Öğretmenin yöntem ve kaynaklarının nasıl olduğu,
- Öğrencilerin özelliklerinin neler olduğu vb.
Öğrenci test puanlarından ve sınav notlarından ölçülebilir veriler toplamak, bir öğretmenin performansını tespit etmede yeterli olamaz. Tüm değişkenleri göz önünde bulundurulup elde edilen verileri analiz ettikten sonra, ortaya konulan sonuçlar üzerinde düşünebilir ve pratik bir değerlendirme yapabiliriz. Bu da öğretmenlerin sınıftaki performanslarını iyileştirmelerine ve aynı zamanda tam potansiyellerine ulaşmalarına katkı sağlayacaktır.
Her okul ortamı farklıdır, bu nedenle değerlendirme sisteminiz için kişiselleştirilmiş bir yaklaşım esastır. Bir öğretmenin performansını değerlendirmek için sadece sınıfta neler olup bittiğine bakmak değil, mikro ve makro bir sistemin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Mikro düzeyde yapılacak bir değerlendirmeye örnek verecek olursak, öğretmen değerlendirmelerinin çoğu yalnızca sınıf içi gözlemi içerir; ancak kendi kendini değerlendiren ve değerleme sonucunu raporlayan bir öğretmenin raporunun da performans değerlendirme kriterleri içerisinde çok önemli bir yeri vardır.
Her öğretmenin benzersiz (Başarı için kanıtlanmış tek bir formül diye bir şey yoktur.) bir yaklaşımı ve öğretme stili vardır. Öğretmenlerin öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını karşıladığından emin olmak için her okul yöneticisi, bir öğretmenin performansını nasıl değerlendireceği ile ilgili kriterler oluşturabilir. Bu durumda öğretmen performans değerlendirme sistemini olabildiğince etkili hale getirebilmek için yöneticilerin öğretmenlere yönelik anlamlı geri bildirim vermeleri ve koçluk sağlamaları gerekir.
Yukarıda verdiğimiz örnekler ve açıklamalardan hareketle, öğretmen performans değerlendirmesi yapılırken çok boyutlu değerlendirmeler yapılmalıdır. Öğrenme ortamına, çevreye, öğrenci profiline, öğretmen niteliklerine vb. birçok yöne bakılmalıdır. Her öğretmenin farklı bir kişiliğe, öğretim yöntemine ve yaşam becerisine sahip olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Amaç öğretmenleri tek tip haline getirmek değil, öğrencilerin başarı sevilerine, becerilerine ve yaşama hazırlanmalarına katkı sağlayan farklı özelliklere sahip öğretmenleri zenginlik olarak görmektir.
