2015 yılında “Türkiye’de Çalışma Yaşamı ve Mesleki İtibar” konusunda 32 ilden seçilen örneklem grubuyla İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Lütfi Sunar tarafından bir çalışma yapılmıştı. Araştırmada ilk önce, iyi bir işte aranan özellikler belirlenmeye çalışılmış, buna göre iyi bir iş için iyi bir ücret, iş garantisi, iş güvenliği, az stres, uygun çalışma saatleri, toplumdaki saygınlık, başarı hissi, yeni beceriler kazandırma gibi özellikler tercih durumuna göre sıralanmıştı. İyi bir iş denilince “iyi bir ücret” en çok tercih edilen olmuştu.
İkinci kısımda Mesleki itibar sıralaması yapılmış; en itibarlı meslek, %88’ le tıp doktorluğu olurken; 2. sırada üniversite profesörü; 3. sırada hakim ve 4. sırada öğretmenlik mesleği yer almıştır. Sonrası, diş hekimi, general, vali, yüzbaşı, büyükelçi, mimar, eczacı…vs diye mesleklerin toplumsal itibar sırası belirlenmişti. Yine aynı dönemlerde, uluslararası 60 ülkede, 61bin kişiyle yapılan mesleki güvenilirlik çalışmasında; en güvenilir meslekler anketi sonucunda öğretmenlik mesleği, uluslararası boyutta da %86 güvenilirlik göstergesiyle birinci sırada yer almıştı (Bu araştırmada politikacılar %17 ile en az güvenilir grup).
Benzer araştırmalarda sonuç hep aynıdır. Yani öğretmenlik bir meslek olarak hangi çalışma yapılırsa yapılsın, toplumda itibarı yüksek; güvenilir bir meslektir. Mesleki tercih sıralaması yapılırken ücret ön plan çıksa da, itibar ve güvenilirlik sıralamasında ücretin ön plana çıkmadığı da bir gerçektir. Yani mesleğin maddi geliri ile itibarı arasında öğretmenlik mesleği için doğrudan bir ilişki yoktur.
Kavram olarak bakıldığında itibar, saygınlıktan gelir. Güvenilir ve değerli olma durumudur. Mesleki itibar da yine saygı duyulan, değer gören ve en çok da güven duyulan anlamındadır. Güven ve itibar kavramları bir meslekte iç içedir.
Son dönemlerde “itibarsızlaştırma” kavramı çok gündemde… Mesleği itibarsızlaştırma.. Bu mümkün müdür diye düşünmek gerekir. Birileri bir mesleğin itibarını düşürebilir mi yada itibarsızlaştırabilir mi? Doğrudan olmasa da, dolaylı yollarla kısmi zararlar verilse bile, bir mesleğin itibarının düşürülmesi dışarıdan çok, mesleğin içinde çalışanlarla olacak bir şeydir. Yani meslek çalışanları belli bir itibarı sağlamış ve onun korunumu için de gerekli hassasiyeti gösterdiklerinde, dışarıdan gelecek saldırıların mesleği itibarsızlaştırma amacına ulaşacağını düşünmüyorum. Çünkü, itibar, meslekten önce kişiye yöneliktir. Kişinin davranışlarına, karakterine ve insani vasıflarına karşı geliştirilen düşünsel bir tutumdur. Yani kişinin çevresine yaydığı algılar ve kanaatler toplamıdır.
İtibar elde etmiş bireylerin oluşturduğu grup, ya da yaptıkları iş, itibarlı mesleği oluşturur. Yapılan işle ilgili o işin gereklerine uygun tutum ve davranışlar sergilendiğinde, o vasfa uygun olunduğunda, toplumda itibar görür ve itibarlı bir meslek olur. İtibarı kişiler, davranışlarıyla; kazanarak elde ederler. Bu nedenle itibar verilmez, emek verilerek alınır.
Öğretmenlik mesleği, özünde fazlasıyla itibarlı bir meslektir zaten.. Bize itibar edin, itibar gösterin veya itibarımızı zedelemeyin gibi, medyatik yorumları, bu kavramının içeriğine ters buluyorum. Önemli olan öğretmenlerin, mesleğin değerini düşürmeyecek davranışlarıdır. Tess Gerritsen deyişiyle “İtibar kırılgan bir şeydir; bir ince çatlak onu paramparça eder” bu yüzden onu korumak önemlidir. Öğretmenler gerekli hassasiyeti gösterdiklerinde hiçbir kişi ya da kurum bu mesleğin toplumsal itibarını zedeleyemez. Öğretmenlerin sağlam bir karakter yapısıyla, etik bir duruş içinde görevlerini sürdürmeleri, mesleki itibarlarını korumak için yeterlidir.
