P4C ile Adalet ve Haksızlık: Çocuklarımızın Düşünsel ve Yaratıcı Gelişimini Desteklemek

P4C, “Philosophy for Children” (Çocuklar İçin Felsefe) anlamına gelir. Çocuklara felsefi düşünme becerileri kazandırmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Basitçe ifade etmek gerekirse, P4C, çocuklara düşünmeyi, sorgulamayı ve tartışmayı öğretir. Bu yöntem, çocukların kendi fikirlerini oluşturmasına, başkalarının düşüncelerini anlamasına ve farklı bakış açılarını değerlendirmesine yardımcı olur. Örneğin, çocuklara “Bir arkadaşımız üzüldüğünde ne yapmalıyız?” veya “Birinin bizimle oynamak istemediğini söylediğinde nasıl hissederiz?” gibi sorular sorulabilir. Bu tür sorular, çocukların duyguları anlamalarını, başkalarının bakış açılarını değerlendirmelerini ve empati kurmalarını sağlar. Ancak P4C, bu kadar sınırlı ve basit olarak düşünülmemelidir.

P4C, bir yöntem olarak düşünüldüğünde, belirli bir tema üzerinden derse giriş yaparak çok farklı noktalara ulaşmanızı sağlar. Amaç, bir konuyu sonuçlandırmak değil, çocukların felsefi bakış açılarını geliştirmektir. Bu süreçte çocuklar, düşünme becerilerini genişletir ve derinleştirirler. P4C, çocukların felsefi düşünme yetilerini destekleyerek onların genel düşünsel gelişimlerine katkıda bulunur.  “Ama bu haksızlık” cümlesini öğrencilerinizden veya çocuklarınızdan sıkça duyuyor olabilirsiniz. Bu “haksızlık” ifadesi, genellikle onların dilinde “bu durum canımı sıkıyor” anlamına gelir. Adil olmak, haksızlık ve adalet kavramları üzerine tartışmak, benim en sevdiğim konulardan olup, öğrencilerimin de oldukça ilgisini çekmektedir. Severek kullandığım bir örneği siz değerli okuyucularımla paylaşmak isterim.

Sınıfa heyecanla girerken, “Sizinle bir oyun oynayacağız,” derim. Oyunda, benim doğum günüm olduğu için pastadan herkes kadar yemem adil bir paylaşım mı, tartışacağız. Bu noktada bile tatlı tatlı geri bildirimler alıyor olabilirsiniz. Örneğin, bazı öğrenciler “Hayır, benim doğum günüm” veya “En yakın doğum günü arkadaşımın, doğum günü onun hakkı” gibi yanıtlar verebilir. Bu tür dönüşler, çocukların adil olmanın ne olduğu ve nasıl adil olunduğu üzerine beyin fırtınası yapmalarını sağlar. Süreci idare etmek, sınıfınızın dinamiğine bağlı olarak değişebilir. Unutmayın ki önemli olan, tartışma konusunu bir sonuca bağlamak değil; çocuklara kendilerini ifade etme fırsatı sunmak ve eleştirel düşünme ile empati yapma yeteneklerini geliştirmektir.

Konumuza dönecek olursak, “Bugün benim doğum günüm olduğu için pastadan herkes kadar yemem adil bir paylaşım mı?” sorusunu sorarak, sınıfınızda farklı fikirlerin ortaya çıkmasını sağlayabilirsiniz. Bu şekilde, çocuklar adalet ve haksızlık kavramlarını tartışarak çeşitli bakış açılarını değerlendirme fırsatı bulurlar. Fikirlerin gelme sürecine göre, çocuklar farklı düşünceler geliştirebilir: Siz yine sınıf dinamiğinize göre, “Bugün benim doğum günüm olduğu için herkesten daha büyük bir parça pasta yemem daha adil olur.” Ancak, örnekleri ilerletmek adına başka bakış açıları da öne çıkabilir. Örneğin, “Ama en yakın arkadaşım da en büyük dilimlerden yemeli çünkü onlarla daha iyi anlaşıyorum” veya “En küçük olanlar en küçük dilimi almalı çünkü onların mideleri daha küçük” gibi önerilerde bulunabilirler.

Tartışma sürecinde, düşündürücü sorular yönelttiğinizde öğrencilerinizden farklı cevaplarda alabilirsiniz: “Ama bugün şu arkadaşım kahvaltısını az yedi, karnı aç olduğu için daha çok pasta yeme hakkı var,” veya “Arkadaşım ikinci porsiyonlarını bile yedi, karnı daha şiş, o en küçük dilimi almalı.” Bu yanıtlar, çocukların adalet ve paylaşım konularında farklı bakış açılarını değerlendirmelerine yardımcı olur ve onlara empati yapma ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirme fırsatı sunar. Bölüşmek aslında hiç de kolay değildir; önemli olan adil davranmak ve herkesin eşit miktarda yemesi için bir anlaşmaya varılmasını sağlamaktır. Çocuklar bu süreçte genellikle “adil olmalı” gibi bir sonuca varırlar.

Neyin doğru ya da yanlış olduğu ise başka bir metnin konusudur. Bu tür tartışmalar, çocukların adalet kavramını anlamalarına ve paylaşım konusunda daha bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olur. Eğitimde bireysel farklılıkların önemli olduğunu biliyoruz ve bu farklılıklar bize ilham vererek çeşitli ve bazen şaşırtıcı cevaplar ortaya koyabilir. Sizler de belirlediğiniz tema çerçevesinde günlük hayattan senaryolar ve sınıftaki küçük anlaşmazlıklardan yararlanarak konuyu zenginleştirebilirsiniz. Adalet arama oyunları ile bu konuyu daha da eğlenceli hale getirebilirsiniz. Bakalım, bu adalet yolculuğunda sizleri şaşırtacak ve düşündürecek hangi fikirlerle karşılaşacaksınız.

Uygulayan öğretmenler ve ebeveynler,

Nereden ve nasıl başladığımızdan ziyade, çocuklarımızı yaratıcı düşünceye yöneltmek ve onların düşüncelerini tatlı tatlı karıştırmanın asıl amacımız olduğunu unutmayalım. Bu süreçte, onların düşünsel gelişimlerini desteklemek ve meraklarını beslemek, her şeyden önce gelmelidir. Sizlerde bu ilginç fikirleri, tartışma süreçlerini ve çözümleri paylaşarak sürecin zenginleşmesine katkıda bulunabilirsiniz. Deneyimlerinizi ve geri bildirimlerinizi paylaşmanız, hem bireysel hem de kolektif öğrenme ortamının gelişmesine olanak tanıyacaktır. Bu tür etkileşimler, eğitim alanındaki yenilikçi yaklaşımları destekleyerek, çocukların adalet ve empati konularında derinlemesine düşünmelerini ve bu kavramları günlük yaşamlarına entegre etmelerini sağlayacaktır.

Akademik perspektiften bakıldığında, yine bu tür yenilikçi uygulamalar, çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerine önemli katkılarda bulunur. Ayrıca, eğitimde adalet ve eşitlik ilkelerinin pekiştirilmesi, öğrencilerin toplumsal sorumluluk bilincini artırarak, daha adil ve duyarlı bireyler olarak yetişmelerine yardımcı olur. Değerli okuyucularım, adaletin dilimlerini keşfetmenin ardından, umarım bu tatlı tartışma sizlere de keyif vermiştir. Şimdi, tıpkı pastadaki dilimler gibi, her bir düşünceyi paylaşarak tatlı bir kapanış yapalım! Bugün ve gelecekte, başta çocuklarımızın ve tüm insanlığın eşit ve tatlı bir pay aldığı güzel günlere…