Siber zorbalık, elektronik zorbalığın bir türü olup yüksek oranda zarar vermektedir. Medyanın ilgisine rağmen konu hakkında bilinenlerin oldukça az olduğu söylenebilir. Zorbalık, kolayca kendini savunamayacak insanların hedef alınarak kasten bir veya daha fazla birey tarafından defalarca saldırganlığa maruz bırakılmasıdır. [1]
Zorbalık ve saldırganlık arasında iki temel fark bulunmaktadır. Saldırganlık tek bir eylemdir, zorbalık tekrarlanır ve zorba-mağdur arasındaki ilişki saldırganlıkta orantılı kuvvetler arasındayken, zorbalıkta orantısız güç söz konusudur. Kasıtlı hareketler siber zorbalığa dahilken kötülükten yoksun hareketler siber zorbalığın dışında kalmaktadır. İşe koşulan yöntemlerin çeşitliliği nedeniyle siber zorbalık hakkında tanım ve karşılaştırma yapmak zor olmaktadır. Ancak siber zorbalık genel olarak; bir grup veya birey tarafından, kolayca kendini savunamayacak bireye karşı, art arda ve sürekli elektronik formları kullanarak yürütülen saldırı ve kasıtlı hareketler olarak tanımlanmaktadır. Yani siber zorbalığın temel bileşenleri hareketin; saldırı, kasıt, tekrarlılık ve orantısız güç içermesidir. [4]
Siber zorbalıkla, yüz yüze yapılan zorbalık arasındaki tekrar açısından farklara baktığımızda; yüz yüze yapılan zorbalığın, zorbalar tarafından rahatsız edici davranışın sürekli tekrarına; siber zorbalığın ise internet veya herhangi bir bilgi iletişim teknolojisi aracılığıyla sürekli içerik paylaşımına dayalı olduğunu görmekteyiz. Siber zorbalıkla, yüz yüze yapılan zorbalık arasındaki orantısız güç açısından farklara baktığımızda ise; yüz yüze yapılan zorbalıkta, zorbanın fiziksel ve psikolojik açılardan, siber zorbalıkta ise zorbanın genelde teknolojiyi kullanma gücü ve kimliğini gizlemesi bakımından mağdura göre güçlü olduğu görülmektedir. Zorbalık biçimleri ve zorbalıkta grup etkisi açısından bakıldığında siber zorbalık ve yüz yüze yapılan zorbalık arasında benzerliklerin olduğunu ancak zorbalıkta cinsiyet etkisine bakıldığında kadınlar ve erkekler arasında yüz yüze yapılan zorbalıklarda olanın aksine pek de bir fark olmadığı görülmektedir. [2]
İnternette Siber Zorbalık
Gençler interneti sıklıkla; arkadaşlarıyla iletişim kurmak, okul ödevleri için bilgi toplamak ve müzik indirmek için kullanmaktadır. Son yapılan araştırmalar gençlerin büyük bir kısmının evinde bilgisayar ve internet erişimine sahip olduğunu göstermektedir. Gençlerin çoğunluğunun aynı zamanda Facebook ve MySpace gibi sosyal ağ sitelerinde profilleri de bulunmaktadır. 2006 yılında hukukçular tahmini olarak 13 milyonun üzerinde 6-17 yaş aralığındaki çocuk ve ergenin siber zorbalığın kurbanı olduğunu belirtmişlerdir. Verilerin sonuçları anlamlı sayıda gencin online tacize uğradığını göstermektedir. Araştırma da gençlerin maruz kaldığı siber zorbalığın öngörülen karakteristiklerini tanımlamaktadır.
Ebeveyn ve eğitimcilerin siber zorbalığın karakteristiklerini anlamaları ve önlem için strateji geliştirmeleri kritik önem taşımaktadır. Genellikle siber zorbalık; internet veya diğer iletişim kanallarını kullanarak zararlı ve acımasız yazı veya resim gönderimini içerir. Siber zorbalık; kişisel web sitesi, e-posta, sosyal ağ siteleri, chat odaları, forumlar, anlık mesajlaşmada veya cep telefonlarında gerçekleşebilir. [3]
Siber Zorbalık Araçları:
- Kişisel web siteleri
- E-posta
- Sosyal ağ siteleri
- Chat odaları
- Forumlar
- Anlık mesajlaşma platformları
- Cep telefonları
Bunların yanı sıra her türlü iletişim aracı ve kanalı siber zorbalık aracı olarak kullanılabilir.
Siber Zorbalık Türleri:
- Hararetlilik: sinirli ve kaba bir dille online ortamda mesajlaşarak kavga etmek
- Taciz ve Sarkıntılık: Zalimce, ahlaksızca veya tehditkar mesajları sürekli olarak yollamak
- İftira: Bir kişinin itibarını ve arkadaşlıklarını etkileyecek şekilde hakkında dedikodu veya söylenti yaymak
- Başkasının kimliğine bürünmek: Birisinin hesabını ele geçirip oradan rahatsız edici paylaşımlarda bulunmak
- Sahtekarlık: Birileriyle anlık mesajlaşma ortamında sohbet ederken kandırıp hakkında hassas bilgiler elde edip bu bilgileri başkalarıyla paylaşmak veya kullanmak
- Dışlamak: Birisini gruptan bir şekilde dışlamak.
Siber Zorbaların Karakteristikleri:
- İntikam Meleği: Kendilerini zorba olarak değil de intikam alan olarak görmektedirler. Genelde zorbalığa veya siber zorbalığa uğradığını düşündükleri arkadaşının intikamını almaya çalışırlar.
- Gücü Arzulayan: Gerçek hayatta genelde fiziksel olarak güçlü olmadığı için internet ortamında korku yoluyla insanları kontrol etmeye çalışırlar.
- Eğlence Amaçlı: Genelde grup içi sanal zorbalık olmakla birlikte yapanlar sıkıldıkları için eğlence arayışındadırlar.
- Kasıtsız: Zarar verme niyetinde değillerdir, sadece yaptıkları hareketin nelere yol açabileceğini düşünmezler.
Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Soğukkanlılıkla siber zorbaya yaptığı hareketin yanlış olduğu bildirilmeli, durdurmaya çalışılmalıdır. Siber zorba ile iletişimler engellenmelidir. Siber zorbanın yolladığı materyallerin kopyası ebeveynlerine bildirilebilir. Mağdurun e-posta adresine ulaşımı azaltmak için arkadaş listesini temizlemek gerekebilir. İnternet servis sağlayıcısı, web site veya cep telefonu firmasına şikayette bulunulabilir. Okuldaki yöneticilerin ve rehberin yardımı sağlanmalıdır. Eğer siber zorba büyük zarar veriyor ve geri adım atmıyorsa mutlaka avukat ve polisle iletişime geçilmelidir.
Sonuç olarak yapılan bir paylaşımın birkaç saniye içerisinde bütün dünyayı dolaştığı çağımızda siber zorbalığa karşı bilinçlenme ve farkındalık arttırılmalı. Siber zorbalığın amaçları ve motivasyon kaynakları daha ayrıntılı araştırılıp siber zorbalığa karşı daha etkili önlemler alınmalıdır.
Faydalanılan Kaynaklar:
- Department for Children, Schools and Families. (2007). Safe to learn: embedding anti‐bullying work in schools.
- Dooley, J. J., Pyżalski, J., & Cross, D. (2009). Cyberbullying versus face-to-face bullying: A theoretical and conceptual review. Zeitschrift für Psychologie/Journal of Psychology, 217(4), 182-188.
- Feinberg, T., & Robey, N. (2009). Cyberbullying: Intervention and prevention strategies. National Association of School Psychologists, 38(4), 22-24.
- Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Cambridge, MA: Blackwell.
