Ülkemizde öğrencilere en iyi akademik gelişimi sağlayan kuruluşlardan birisi ise şüphesiz TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)’tır. Peki TÜBİTAK hangi öğrenim seviyesindeki öğrenciye hangi programı sunmaktadır?
TÜBİTAK akademik gelişim göstermek isteyen ortaokul öğrencilerinden üniversite öğrencilerine kadar çeşitli fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatların kimi proje yarışması kimi proje destek programıdır. Proje yarışmalarında yarışmacılar, hazırladıkları proje raporu, araştırma sonucu veya prototip ile yarışmaya katılırlar. Çeşitli jüri ve değerlendirmelerden geçerek vadedilen ödüle ulaşmaya çalışırlar. Destek programlarında ise adaylar yapmayı planladıkları projelerini rapor şeklinde sunarlar. Jüri değerlendirmesinden geçmeyi başarırlarsa vadedilen desteğe ulaşırlar. Alacakları destek ile projelerini gerçekleştirme imkanı bulurlar.
Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Programlar
Ortaokul öğrencilerine yönelik hem destek programı hem de proje yarışması bulunmaktadır.
4006-TÜBİTAK Bilim Fuarları Destekleme Programı
Ortaokul öğrencilerinin de başvurabildiği bu programla öğrencilerin bilimsel proje hazırlama yetkinliklerinin artırılması ve bilimsel projelerin daha erken yaş grubuna sahip öğrenciler arasında yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Bu programda ortaokul öğrencileri proje hazırlamanın yanı sıra proje sunumu yapma imkanını da yakalamaktadır. Program yılda bir kez başvuruya açılır. Öğrencilerin başvurabileceği “Biyoloji, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Dil ve Edebiyat, Fizik, Kimya, Matematik, Psikoloji, Sosyoloji, Tarih, Teknoloji ve Tasarım, Yazılım” olmak üzere toplamda on iki ana alan vardır. Hazırlanan projeler on iki ana alandan biriyle ilişkilendirilmelidir. Ana alanların yanı sıra altmış altı alt alandan en az beş tanesi ile ilişkilendirilmelidir. Öğrenciler hazırladıkları araştırma projeleri için poster hazırlamaları gerekir. Proje sergisi için okul içinde bir alan tahsis edilmelidir.
Bilim Fuarlarına başvuruda bulunan öğrencilerin 2204-B Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışmasına katılmaları önerilir.
2204-B Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması
Bir grupta bir danışman ve en çok üç öğrencinin yer alabildiği bu yarışmada öğrenciler “Biyoloji, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Fizik, Kimya, Matematik, Tarih, Türkçe, Teknolojik Tasarım ve Yazılım” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu on alan, ana alan olarak belirlenmiştir. On alanın altmış altı farklı alt alanı vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir alt alan seçilmesi gerekir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirmeyi geçen öğrenciler bölge yarışmasına davet edilir. Bölge yarışmasında ilk üç seçilir. Her bölgenin (TÜBİTAK tarafından 12 bölge belirlenmiştir) birincileri final yarışmasına davet edilir. Derece alan öğrenciler ve danışmanları para ödülü ve başarı belgesi almaya hak kazanırlar.
Lise Öğrencilerine Yönelik Programlar
Lise öğrencilerine yönelik hem destek programı hem de proje yarışmaları bulunmaktadır.
4006-TÜBİTAK Bilim Fuarları Destekleme Programı
Ortaokul öğrencileri gibi lise öğrencilerinin de başvurabildiği bu programda her iki grup için belirlenen şartlar aynıdır.
Bilim Fuarlarına başvuruda bulunan öğrencilerin 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri, 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri ve 2204-D Lise Öğrencileri İklim Değişikliği Araştırma Projeleri Yarışmalarına katılmaları önerilir.
2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması
Bir grupta bir danışman ve en çok üç öğrencinin yer alabildiği bu yarışmada öğrenciler “Biyoloji, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Fizik, Kimya, Matematik, Sosyoloji, Psikoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Teknolojik Tasarım ve Yazılım” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu on iki alan, ana alan olarak belirlenmiştir. On alanın altmış altı farklı alt alanı vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir alt alan seçilmesi gerekir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirme sonucunda başarılı bulunan projeler, bölge yarışmasına davet edilir. Bölge yarışmasında ilk üç seçilir. Her bölgenin (TÜBİTAK tarafından 12 bölge belirlenmiştir) birincileri final yarışmasına davet edilir. Derece alan öğrenciler ve danışmanları para ödülü ve başarı belgesi almaya hak kazanırlar. Bu ödüllerin yanı sıra öğrenciler YKS Sınavında ek katsayı uygulamasından, TÜBİTAK 2205-Lisans Burs Programından, fikri haklar tescil (patent) desteğinden, Uluslararası Proje Yarışmaları için proje geliştirme desteği ve akademisyen desteğinden faydalanacaklardır.
2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Proje Yarışması
Bir grupta bir danışman ve en çok üç öğrencinin yer alabildiği bu yarışmada öğrenciler “Yer Bilimleri, Fiziki Bilimler, Canlı Bilimleri ve Sosyal ve Beşeri Bilimler” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu dört alan, ana alan olarak belirlenmiştir. Dört alanın on dört farklı alt alanı vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir alt alan seçilmesi gerekir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirme sonucunda başarılı bulunan projeler, final sergisine davet edilir. Finalde derece alan öğrenciler ve danışmanları para ödülü ve başarı belgesi almaya hak kazanırlar. Bu ödüllerin yanı sıra öğrenciler TÜBİTAK 2205-Lisans Burs Programından faydalanacaklardır. Her ana alanda birincilik ödülüne layık görülen öğrenciler ise TÜBİTAK Kutup Araştırmaları Enstitüsü’nde (TÜBİTAK KARE) konuk edilecektir.
2204-D Lise Öğrencileri İklim Değişikliği Araştırma Projeleri Yarışması
Bir grupta bir danışman ve en çok üç öğrencinin yer alabildiği bu yarışmada öğrenciler “Çevre, Ekonomik Sektörler, Hava ve İklim, Su Araştırmaları, Sürdürülebilirlik ve Refah ve Toplumsal Farkındalık” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu altı alan, ana alan olarak belirlenmiştir. Altı alanın yirmi iki farklı alt alanı vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir alt alan seçilmesi gerekir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirme sonucunda başarılı bulunan projeler, final sergisine davet edilir. Finalde derece alan öğrenciler ve danışmanları para ödülü ve başarı belgesi almaya hak kazanırlar.
Lise Öğrencileri Ulusal Öğrenci Kongresi ve Poster Sunumu Yarışması
Bir grupta bir danışman ve en çok üç öğrencinin yer alabildiği bu yarışmada öğrenciler “Matematik ve Çevre ve İklim Değişikliği” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu iki alan, ana alan olarak belirlenmiştir. İki alanın otuz sekiz farklı alt alanı vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir alt alan seçilmesi gerekir. Belirlenen alt alanlar dışında bir alan da seçilerek yarışmaya başvurulabilir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirme sonucunda başarılı bulunan projeler, final sergisine davet edilir. Finalde derece alan öğrenciler para ödülü ve başarı belgesi, danışmanları ise para ödülü almaya hak kazanırlar.
2247-C Genç STAR – Genç Stajyer Araştırmacı Burs Programı
Lise öğrencilerini araştırma ekosistemine dahil etmeyi amaçlayan bir programdır. Diğer programlardan farklı olarak bu programda öğrenciler bir proje hazırlamaz. Halihazırda var olan bir araştırma projesine dahil olurlar. Başvuru yapmak isteyen öğrenciler niyet mektubu hazırlarlar. Başvurular, proje yürütücüleri tarafından talep edilen nitelikler ve başvuruda sunulan belgeler göz önünde bulunarak değerlendirilir. Bursiyer olmaya hak kazanan öğrenciler en çok 6 aylık süre ile desteklenir.
Üniversite Öğrencilerine Yönelik Programlar
Üniversite öğrencilerine yönelik hem destek programı hem de proje yarışmaları bulunmaktadır.
2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı
Hem ön lisans hem de lisans öğrencilerinin başvurabileceği bir programdır. Bir projede bir danışman, bir proje yürütücüsü ve en çok üç proje ortağı yer alabilir. Öğrenciler belirlenen on yedi adet Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çerçevesinde projelerini hazırlarlar. Bu destek programı iki dönem başvuruya açılır. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön incelemeye tabi tutulur. Ön incelemeden geçen projeler bilimsel değerlendirmeden geçmeye hak kazanır. Bilimsel değerlendirmede başarılı olan araştırma projeleri en çok 12 aylık süre ile desteklenir. Destek alan öğrenciler 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği Programı kapsamında düzenlenen eğitimlere başvurdukları takdirde öncelik tanınır.
2209-B Üniversite Öğrencileri Sanayiye Yönelik Araştırma Projeleri Destekleme Programı
Hem ön lisans hem de lisans öğrencilerinin başvurabileceği bir programdır. Bir projede bir akademik danışman, bir sanayi danışmanı, bir proje yürütücüsü ve en çok üç proje ortağı yer alabilir. Araştırma projeleri sanayinin bir sorununu çözmeyi hedefleyen ve/veya sanayide uygulama potansiyeli olan ürün/yöntem/süreç iyileştirme ve/veya geliştirmeye yönelik hazırlanır. Araştırma projesinde öğrenciye danışmanlık yapan akademik ve sanayi danışmanlarına danışmanlık ücreti verilir. Projede akademik danışman ve sanayi danışmanı aynı kişi olamaz. Bu destek programı iki dönem başvuruya açılır. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön incelemeye tabi tutulur. Ön incelemeden geçen projeler bilimsel değerlendirmeden geçmeye hak kazanır. Bilimsel değerlendirmede başarılı olan araştırma projeleri en çok 12 aylık süre ile desteklenir. Destek alan öğrenciler 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği Programı kapsamında düzenlenen eğitimlere başvurdukları takdirde öncelik tanınır. 2209-B Üniversite Öğrencileri Sanayiye Yönelik Araştırma Projeleri Desteği Programından destek alıp başarıyla sonuçlandıran öğrenciler, 2210-D Yurt İçi Sanayiye Yönelik Yüksek Lisans Burs Programına başvurdukları takdirde değerlendirme puanlarına 3 puan eklenir.
2209-A ve 2209-B programlarından destek alan ve projelerini tamamlayan öğrencilerin 2242 Üniversite Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmalarına katılmaları önerilir.
2242 Üniversite Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmaları
Hem ön lisans hem de lisans öğrencilerinin başvurabileceği bir programdır. Bir proje takımında en fazla üç öğrenci bulunabilir. İsteğe bağlı olarak en fazla bir danışman projeye dahil edilebilir. Yarışmacılar “Akıllı Şehirler ve Ulaşım, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Eğitim, Enerji ve Çevre, Gıda ve Tarım, Makine İmalatı ve Otomotiv, Sağlık, Savunma, Uzay ve Havacılık, Sosyal Yenilikçilik ve Girişimcilik” alanlarında projeler hazırlarlar. Bu dokuz alan, ana alan olarak belirlenmiştir. Dokuz alanın altında altmış altı farklı tematik alan vardır. Yarışmaya başvuru yaparken bir ana ve bir tematik alan seçilmesi gerekir. Yarışma yılda bir kez başvuruya açılır. Genellikle bir sonraki sene yarışmaya katılmak için o yılın sonunda başvuru yapmak gerekir. Başvuru işlemlerini tamamlayan öğrencilerin başvuruları ön değerlendirmeye tabi tutulur. Ön değerlendirmeyi geçen projeler ikinci aşama değerlendirmesi olarak jüri tarafından değerlendirilir. İkinci aşamayı geçmeye hak kazanan projeler Final Yarışmasına davet edilir. Finalde derece alan öğrenciler para ödülü ve başarı belgesi, danışmanları ise para ödülü almaya hak kazanırlar. Bunların yanı sıra derece alan öğrencilere TÜBİTAK Enstitülerinde staj imkanı sağlanacaktır. Ayrıca derece alan öğrenciler TEYDEB 1512 Teknogirişim Sermaye Desteği Programı (BİGG) başvuru yaparlarsa 2. Aşama panel değerlendirmesinden sonra panel puanına ek olarak ödül puanı verilecektir.
2247-C STAR – Stajyer Araştırmacı Burs Programı
Lisans öğrencilerini araştırma ekosistemine dahil etmeyi hedefleyen bir programdır. Diğer programlardan farklı olarak bu programda öğrenciler bir proje hazırlamaz. Halihazırda var olan bir araştırma projesine dahil olurlar. Başvuru yapmak isteyen öğrenciler niyet mektubu hazırlarlar. Niyet mektupları proje yürütücüleri tarafından değerlendirilir. Bursiyer olmaya hak kazanan öğrenciler en çok 6 aylık süre ile desteklenir. Öğrenciler lisans öğrenimleri boyunca bu programdan yalnızca bir kez yararlanabilir.
BİÇABA – Birlikte Çalışıp Birlikte Başaracağız Programı
6 Şubat’ta yaşanan iki ayrı deprem herkesi etkilediği gibi öğrencileri de derinden sarsmıştır. Milli Teknoloji Hamlesi yolunda güzel fırsatlar sunan TÜBİTAK geliştirdiği BİÇABA (Birlikte Çalışıp Birlikte Başaracağız) Programı ile depremzede öğrencileri yalnız bırakmamış, onlara özel fırsatlar sunmuştur. Bu program lisans, yüksek lisans, doktora öğrencileri ve doktora sonrası araştırmacılarına yöneliktir. Araştırmacıların TÜBİTAK Merkez ve Enstitülerinde yürütülen veya TÜBİTAK tarafından desteklenen araştırma projelerinde yer almalarını sağlamaktadır.
Kısaca TÜBİTAK, araştırmacı kimliği kazanmaya çalışan; ortaokul, lise ve üniversitedeki her öğrenci grubuna araştırma projesi destek programları veya araştırma proje yarışmaları sunmaktadır.
Bu yazıda yalnızca araştırma projelerine dair yarışma ve desteklerden bahsedilmiştir. TÜBİTAK’ın pek çok burs, olimpiyat ve staj gibi çeşitli destekleri bulunmaktadır. Bu programlar ve yazıda bahsedilen tüm programlar hakkında detaylı bilgi öğrenmek için TÜBİTAK’ın resmi internet sitesinin ziyaret edilmesi önerilir.
