Motivasyon terimi Latince hareket etmek anlamında kullanılan “to move” kelimesinden türemiştir (Ud ve diğ., 2012). Motivasyon, insanı harekete geçiren ve hareketlerinin yönlerini belirleyen, onların, düşünceleri, umutları, inançları, kısaca arzu; ihtiyaç ve korkularıdır (Örücü ve Kambur, 2008). Motivasyon insan davranışlarında çok önemli bir role sahiptir. Motivasyonun sağlanmasında çalışanların davranışlarını ve bunların nedenlerini bilmek gerekir. Her davranışın arkasında bir istek ve önünde ise bir amaç vardır. Amaçlara ulaşmak için bireyin gereksinimlerinin giderilmesi gerekir (Sabuncuoğlu, 1984).
Psikoloji ve eğitim alanındaki en çok araştırılan konulardan biri olarak, motivasyon genellikle insanları doğası gereği bir şeyler yapmaya iten bir enerji veya itici güç olarak görülmektedir. Motivasyon, uzun bir zaman boyunca olumlu davranışları güçlendirmeye, yönlendirmeye ve sürdürmeye yardımcı olmaktadır.
Öğretmen motivasyonunun öğrenci motivasyonuyla ilgisi uzun zamandır bilinmektedir. Motive olmuş bir öğretmen, başarılı bir sınıf için oldukça önemli olabilmektedir. Faaliyet alanı insanların yetiştirilmesi ve geliştirilmesi olan okulların daha etkili çalışması için, okulda bulunan üyelerin, görevlerinden daha fazlasını yapmaya istekli olması gerekir (Erdaş, 2009). Motive olmuş bir öğretmen aynı zamanda sınıfını da etkileyebilir. Öğrenciler sevecen, destekleyici ve kapsayıcı bir alanda öğreniyorlarsa, öğrenmek için daha fazla motive olabilirler. Motive olmuş bir öğrenci, yaptıkları işte gerçek bir gurur hissedebilir. Sınıfınızı sıcak, renkli ve teşvik edici bir ortam haline getirmek, aynı zamanda olumlu bir alan yaratmanın anahtarı olabilir. Bazı şeyleri değiştirmek de yarar sağlayabilir, sürekli aynı şeyi yapıyorsanız, sıkıcı ve tekrarlayıcı olmaya başlayabilir. Öğrettiğiniz materyallere inceleyerek nasıl değişim yapabileceğinizi düşünebilirsiniz. Belki bir konuyu oyuna dönüştürebilirsiniz ya da daha akılda kalıcı hale getirecek bir şarkıya dönüştürebilirsiniz. Yaratıcı olmak – afiş kullanmak, görsel yardımlar ve diyagramlardan yararlanmak, filmler göstermek ve oyun oynamak… Bu gibi etkenler öğrencilerin birbirlerini motive etmelerine yardımcı olmanın harika bir yolu olabilir.
Ek olarak, farklı bir ortamda çalışmak, öğrencileri ayak parmaklarında tutmaya yardımcı olacaktır. Bazen dersinizi oyun alanında, bazılarını sınıfta, bazılarını da okul bahçesinde yapabilirsiniz. Belki de öğrencilerinizi çalışmalarına gerçek yaşam boyutu katacak bir gezi planlayabilirsiniz. Aynı zamanda öğrencilere öğrendikleri bilgilerin gerçek hayat senaryoları için nasıl yararlı olduğunu göstermek, sahip oldukları pratik uygulamayı görmelerine yardımcı olacaktır. Genellikle öğrenciler, kendilerine nasıl fayda sağlayacağını anlamadıklarında konuya kendilerini kapatırlar ancak bunu sınıf dışındaki yaşama bağlarsanız önem verir ve onları daha dikkatle dinlemeleri için motive etmiş olursunuz. Kısacası öğretmen motivasyonu, öğrenci motivasyonu ve öğretimin etkinliği için kilit bir belirleyicidir diyebiliriz.
Performansı artırmak isteyen bir yönetici, çalışanların tutum ve davranışlarını, arzu ve isteklerini, fikir ve duygularını ve bunlara etki eden örgüt içi ve örgüt dışı faktörleri dikkate almalıdır (Ağırbaş, Çelik, Büyükkaşıkçı, 2005).
Öğretmenin motivasyonunu etkileyen faktörler ise çeşitli içsel faktörler (öğretim sürecini sevmek, çocukların tadını çıkarmak gibi) ve dışsal faktörler (maaş, ileri eğitim gibi) olarak iki şekilde belirtilebilir. Detaylı göz atmak gerekirse;
Maaş: Öğretmenlerin maaşı, mesleğin genel prestijini ve çekiciliğini etkilemektedir. Düşük maaş, geç veya tutarsız ödeme öğretmen moralini azaltabilir.
Kişisel Öğretme Koşulları: Kişisel rahatsızlık, öğretmenlerin öğretmenlik görevlerini hatta mesleğini bırakmalarına neden olabilir. Yetersiz konut seçenekleri ve ulaşım için maliyet ve yolculuk süresi, düşük motivasyona ve yıpranma artışına katkıda bulunabilir.
Mesleki Eğitim Koşulları: Mesleki eğitim şartları öğretmen motivasyonunu ve yıpranmasını etkiler. Ağır iş yükleri ve büyük sınıflar öğretmenleri demoralize edebilir. Destekleyici bir profesyonel çalışma ortamı ve toplum içindeki olumlu ilişkiler bu baskıları azaltabilir ve öğretmenlerin motivasyonunu ve etkinliğini artırabilir.
Öğretimin Durumu: Öğretmenlik çoğu üniversitede ulusal sınavlarda başarılı olamayan mezunlar için son seçenek olarak görülmektedir. Üniversitelerdeki eğitim fakültelerin tercih edilme seçeneklerinin artması ve bu durumdan kurtarılması adına öğretmenlik mesleği yeniden çekici hale getirilmelidir.
Ek Teşvikler Öğretmenler için ek teşvikler de faydalı olabilir. Örneğin, öğretmenler ek mesleki gelişim fırsatlarına erişim ile motive edilebilirler.
Öğretmenlerin motivasyonlarını ve teşviklerini geliştirmek, eğitim sisteminin genel kalitesini büyük ölçüde artırmaktadır. Araştırmalar, öğrencilerin kendilerini adanmış ve motive olmuş öğretmenlerle sınıfta daha fazla şey öğrendiklerini göstermektedir. Öğretmenlerin motivasyonunu ve statüsünü yükseltmek ve aynı zamanda yüksek kaliteli öğretmenleri korumak, eğitimi geliştirmek için hayati öneme sahiptir.
Öğretmenlerinin okul yılı boyunca motive kalması için kurumlara ipuçları;
1. Kendinizi hazır bulundurun
Okul yöneticisi olarak rolünüz, öğretmenlerinizin hayatlarını kolaylaştırmak ve böylece öğrencilerinizin öğrenmelerini sağlamaktır. Öğretmenlerinize, daha ağır bir iş yükü olduğunda mümkün olduğunca yardım edin.
2. Değerli olduğunu hissettirmek
Eğer bir öğretmen değerli hissediyorsa, onları motive etmek için endişelenmenize gerek yoktur. Her öğretmenin değerli hissetmesini sağlamak, sabahları bir duyuru yapmak kadar kolay olabilir, öğretmene yakın zamanda yaptıkları bir şey için teşekkür edebilirsiniz. Ayrıca, okula olağanüstü katkıları için öğretmenlere şahsen teşekkür ettiğiniz bir personel yemeği düzenleyerek bunu daha büyük bir jest yapabilirsiniz.
3. Öğretmenleri mesleki gelişim fırsatları aramaya teşvik etmek
Okulunuzdaki öğretmenler için profesyonel gelişim sunmalı, ayrıca her öğretmene okul dışında öğrenmeleri için fırsatlar sağlamalısınız. Bu, bölge düzeyinde sunulan konferansları, çalıştayları veya özel mesleki gelişimi içerebilir. Tüm makul istekleri onaylayın. Yeni fırsatlara da dikkat ettiğinizden ve bunları tüm öğretmenlere personel toplantılarında sunduğunuzdan emin olun.
4. Öğretmenlere ses verin
Onları etkileyen önemli bir kararın dışında bırakılmak, bir öğretmenin motivasyonunu kaybetmesinin en kolay yoludur. Görüşlerini almak ve önerilen stratejileri hakkında bilgi edinmek için yönetim kurulu toplantıları sırasında her sınıftan bir öğretmeni davet edin. Ayrıca, doğrudan katılmasalar bile, her öğretmenin toplantılara katılma ve dinleme seçeneğine sahip olduğu “açık kapı” toplantıları düzenleyin.
5. Her öğretmenin güçlü yönlerini güçlendirin
Her öğretmenin güçlü ve zayıf yönleri vardır. Sınıflarında neyin işe yaradığını bulmalarına yardımcı olmak için, her öğretmenin gerçekten iyi işleyen herhangi bir dersi ve müziğin bir derse dahil edilmesi gibi öğretmenin kullanmayı sevdiği araçlar veya teknikler hakkında düşünmelerini sağlayın.
6. İşbirliğini teşvik etmek
Öğretmenlerinizin birlikte çalışması, motivasyonlarını önemli ölçüde etkileyebilir. İşbirliği için daha resmi bir yapı oluşturmak için okulunuzda profesyonel öğrenme toplulukları oluşturmayı düşünün.
Kaynaklar
Ağırbaş, İ.; Çelik, Y. ve Büyükkayıkçı, H. (2005). “Motivasyon Araçları ve İş Tatmini”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:8,Sayı:3
Alexander, D., Chant, D., & Cox, B. (1994). What motivates people to become teachers. Australian Journal of Teacher
Education, 19, 5, 40–49.
Bess, J. L. (1977). The motivation to teach. The Journal of Higher Education, 48, 243–258.
Erdaş, Y. (2009). Denizli İl Merkezinde Çalışan İlköğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Han, J. ve Yin, H. (2016). Teacher motivation: Definition, research development and implications for teachers. Journal Cogent Education
Örücü, E. ve Kanbur, A. (2008). “Örgütsel-Yönetsel Motivasyon Faktörlerinin Çalışanların Performans ve Verimliliğine Etkilerini İncelemeye Yönelik Ampirik Bir Çalışma: Hizmet Endüstrisi Örneği”. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Manisa, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 15, Sayı:1.
Reeve, J. ve Su, Y. (2013). Teacher Motivation
Sabuncuoğlu, Z. (1987). Çalışma Psikolojisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
Ud Din, M., Tufail, H., Shereen S., Nawaz, A., Shahbaz, A. (2012). “Factor Affecting Teacher Motivation at Secondary School Level in Kohat City”. İnter Disciplinary Journal of Contemporary Research in Business. Vol. 3. No: 10
Url 1: https://learningportal.iiep.unesco.org/en/issue-briefs/improve-learning/teachers-and-pedagogy/teacher-motivation-and-incentives adresinden erişildi.
Url 2: https://www.chalk.com/resources/tips-keep-teachers-motivated/ adresinden erişildi.
