Masalların Çocuklara Etkileri

Hepimiz çocukken masal dinlemişizdir. Hatta öyle ki bazıları yıllar geçse de ezberimizdedir hala. Peki hiç düşündük mü dinlediğimiz masallar bizi nasıl etkiledi diye?

“Masal bu, ne etkisi olabilir?” diye düşünenler gerçekten yanılıyor zira masalların kişilik gelişimine olumlu etkilerinin olduğunu ortaya koyan pek çok çalışma mevcut ancak bu çalışmalara değinmeden önce masalın ne olduğuna ve nasıl ortaya çıktığına bakmak gerekiyor zannımca. Her kültürde konuları ve karakterleri çeşitlilik gösterse de masallarda değişmeyen ortak noktalar mevcuttur: belirsiz zaman, belirsiz konum, olağanüstü karakterler ve olaylar…

Masalların kökeni konusuna gelecek olursak bu konu hakkında farklı görüşler mevcuttur. Marmara Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada masalların kökenine şu şekilde değinilmiştir:

Farklı coğrafyalardan derlenen masallar arasındaki benzerlikleri açıklayabilmek için ortaya atılan farklı görüşler vardır. Mitolojik görüşe göre masal mitolojiden üretilmiştir ve eski Hint mitolojisine, kutsal metin sayılan Rigvedalar’a kadar dayanır. Tarihi görüş “parçalanan mitler, tarihi devirler içinde şekillenerek masalları oluşturmuştur tezini ileri sürer. Böylece Arap, İran ve Orta çağ Avrupa masallarının kaynağını da Hindistan’a bağlar. Antropolojik görüşe göre ise, masallar insanların bir arada yaşamaya başlamasıyla oluşan komünlerin artıklarıdır. Kültürlerin paralel olarak gelişmesi sonucu benzer masalların ortaya çıktığını savunur. (Ünlüer, Pınar. “Masalların dini ve ahlaki değerler açısından incelenmesi:Billur Köşk masalları örneği”. https://tez.yok.gov.tr. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013.)

Masalların kökeniyle ilgili çeşitli görüşler olsa da masalların çocuklara olumlu etkisi konusunda herkes hemfikirdir.

Masalların çocukların üzerindeki en büyük etkisi belki de hayal güçlerine katkıları ve soyut düşünme becerilerini geliştirmektir. Ayrıca çocukların dil gelişimine de çok büyük katkıları vardır. Muhsine Helimoğlu Yavuz buna şu şekilde değinmiştir (Masallar ve Eğitimsel İşlevleri):

“Bir insana anadilini; anlatımı ikilemeler,
benzetmeler, uyaklar, deyimler, atasözleri vb. gibi konuşma dilinin bütün
incelikleriyle zenginleştirilmiş masallardan daha iyi, sözlü veya yazılı hangi
edebiyat ürünü öğretebilir ki?”

Masallardaki iyilerin her zaman kazanması ve kötülerin her zaman kaybetmesi, çalışanın hak ettiğini her zaman elde etmesi vb. ahlaki öğütler de çocukların ahlak gelişimine olumlu katkıları olduğu bir gerçektir.

Masal anlatım esnasında çocuk ile anlatıcı arasında kurulan bağ, çocuğun etkili dinleme ve anlama becerilerine olumlu katkılar sağlayacaktır.

Tuncay Türkben tarafından yapılan bir araştırmada çocukların gelişiminde masalların etkisi konusunda öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. (http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14130) Elde edilen görüşler ise şu şekilde olmuştur:

“Hayal gücünü ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirir. Kelime hazinelerini
geliştirir. Dil becerilerini daha etkin bir şekilde kullanmalarını sağlar.”                                                  “Çocukların hayal gücünü geliştirir. İlkokul kademesinde okuma hızını artırır. Ayrıca
çocukların okuma alışkanlıkları kazanmasına katkı sağlar.”
“Bazen çocuklara nasihat şeklinde vermeye çalıştığımız mesajları bir masalla bir
çırpıda verme şansımız oluyor. Doğru davranmayı iyi kalpli karakterden, yanlış davranışları kötü
karakterlerden öğreniyorlar. İyiyi kötüyü ayırmada masalı pratik olarak kullanıyorlar.”                      “Masallar çocukların muhakeme etme becerilerini geliştirir, zihinsel gelişimini olumlu
etkiler. Çocuk masal sayesinde doğru-yanlış, iyi- kötü arasındaki ayrımı yapabilir.”
“Çocuk okuduğu masallar sayesinde hayata hazırlanır. Hayal gücü gelişir, okuma
alışkanlığı edinir.                                                                                                                                “Masalların eğitici olması, okumayı sevdirmesi ve hızlandırması, hayal dünyasını
zenginleştirmesi gibi birçok katkısı vardır.”

Yukarıda alıntılamış olduğum araştırmalar masalların olumlu etkilerini anlatmaya yetmez ancak bu yazımı deyim yerindeyse okuyucuların kulaklarına kar suyu kaçırmasını umarak sonlandırıyorum.

“Gökten üç elma düştü; biri bana, biri okuyanlara, diğeri de bütün iyi insanlara olsun.”