Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye’nin bölgesel gelişmişlik açısından en öncelikli alanlarından biridir. Bu coğrafyada genç nüfus oranı yüksek, ancak eğitim altyapısı, öğretmen niteliği ve ekonomik fırsatlar açısından ulusal ortalamanın gerisinde kalmaktadır. Sezer (2025a) bu bağlamda, yabancı dil eğitimini yalnızca bireysel bir beceri edinimi olarak değil, bölgesel kalkınma stratejilerinin ayrılmaz bir parçası olarak ele almaktadır. Bu yaklaşım, dil öğrenimini yerel ekonominin dışa açılması, istihdamın nitelenmesi ve kültürel etkileşimin güçlendirilmesiyle doğrudan ilişkilendirmektedir (Sezer, 2025a).
Yerel halk eğitim merkezleri ve mesleki eğitim kurumlarında verilen İngilizce ve aranan yabancı dili kursları, Sezer (2025b) tarafından “nitelikli işgücü üretimi, bölgesel işbirliği ve dijital dönüşümle entegre bir dil ekosistemi” olarak tanımlanmıştır. Bu perspektife göre, yabancı dil kursları iletişim aracı olmanın ötesine geçerek bölgedeki sanayi, turizm ve girişimcilik faaliyetlerine doğrudan katkı sağlayabilmektedir.
Uygulama Modelleri ve İyi Örnekler
Sezer’in (2025c) “Halk Eğitimi Merkezlerinde İngilizce Eğitimi ve İnovasyon Temelli Kalkınma: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği” adlı çalışmasında, bu kurumlarda sunulan dil kurslarının üç boyutlu bir modelle yürütüldüğü ortaya konmuştur: (a) mesleki dil içerikleri, (b) dijital platform ve çevrimdışı erişim çözümleri, (c) bölgeye özgü kültürel-ekonomik bağlamlarla uyumlu müfredat. Bu modelin pilot uygulamalarında, kursiyerlerin hem temel iletişim becerilerinde hem de yerel iş sahalarına katılım düzeyinde artış gösterdiği gözlemlenmiştir (Sezer, 2025c).
Örneğin, Malatya, Elazığ, Bingöl gibi illerde halk eğitimi merkezleri tarafından yürütülen “Meslek – İngilizce – Dijital Atölye” programlarında, öğrencilere hem temel İngilizce öğretildi hem de yerel üretim (örneğin meyve-sebze paketleme, turizm rehberliği) alanlarında İngilizce iletişim becerileri kazandırılmıştır. Bu durum, dil eğitiminin doğrudan bölge ekonomisiyle ilişkilendirilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir (Sezer, 2025a).
Karşılaşılan Zorluklar
Bununla birlikte, Sezer (2025b) bölgedeki yabancı dil eğitiminde üç temel sorun tespit etmiştir: (1) öğretmen niteliği ve sürekli mesleki gelişim eksikliği, (2) dijital ve çevrimdışı erişim altyapısının yetersizliği, (3) dil eğitimini doğrudan mesleki ve bölgesel kalkınma ile ilişkilendiren içeriklerin azlığı. Bu bağlamda, dil eğitimi programlarının “dil becerisi kazandırma” hedefinden öte, “yerel kalkınma aracına dönüşme” hedefini benimsemesi gerektiği vurgulanmaktadır (Sezer, 2025c).
İlerleme Yolu ve Stratejik Öneriler
Sezer (2025a) tarafından önerilen stratejiler arasında şunlar yer almaktadır:
- Halk eğitim merkezleri ile yerel işletmeler arasında ortak dil-istihdam programlarının geliştirilmesi.
- Dijital ve çevrimdışı hibrit dil öğrenme modelleri kullanarak özellikle kırsal ve erişim kısıtı olan bölgelerde öğrenme sürekliliğinin sağlanması.
- Yabancı dil öğretilerinin, yerel ekonomi, kültür ve toplumsal ihtiyaçlarla doğrudan bağlantılı olacak şekilde uyarlanması (örneğin; turizm-ingilizce, ihracat-ingilizce).
- Öğretmenlerin dil, teknoloji ve bölgesel ekonomi alanlarında sürekli mesleki gelişim programlarına katılımının sağlanması.
Bu öneriler doğrultusunda, yabancı dil eğitimi yalnızca bireysel gelişim aracı olarak değil; Doğu Anadolu’daki toplumsal dönüşüm, işgücü nitelenmesi ve bölgesel kalkınma süreçlerine entegre edilebilecek stratejik bir araç haline gelmektedir.
Kaynakça
Sezer, S. (2025a). Halk Eğitim Merkezlerinin Doğu Anadolu Bölgesindeki Kalkınmaya Katkısı: Hayat Boyu Öğrenme ve EPALE Perspektifiyle Bir Değerlendirme. Eğitim Her Yerde Yayınları.
Sezer, S. (2025b). Projeler, Halk Eğitim Merkezleri, Yabancı Dil ve Nitelikli İşgücü: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Eğitim Her Yerde Yayınları.
Sezer, S. (2025c). Halk Eğitim Merkezlerinde İngilizce Eğitimi ve İnovasyon Temelli Kalkınma: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Eğitim Her Yerde Yayınları.
Suna, Y. & Durmuşçelebi, M. (2013). Türkiye’de yabancı dil öğrenme-öğretme problemine ilişkin yapılan çalışmaların derlenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(5), 7-24.
E. Can, H. (2014). Türkiye’de ikinci yabancı dil öğretiminde karşılaşılan sorunlar: Doğu Anadolu’da bulunan orta dereceli okul İngilizce öğretmenlerinin bilgi düzeyleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
