Türk eğitim sisteminde zorunlu eğitim; 4+4 sene İlköğretim, 4 sene de ortaöğretim olmak üzere 12 yıl sürmektedir. İlköğretim düzeyi 4 yıllık iki kademeden oluşmaktadır. İlköğretim düzeyinde eğitim-öğretim 6-14 yaşları, ortaöğretim düzeyinde ise 14-18 yaşlarını kapsamaktadır. Türk eğitim sistemine göre zorunlu yabancı dil öğrenimi, İlköğretim’in birinci kademesinde 2. sınıf (7-8 yaş)’ta başlar, ortaöğretim 12. Sınıfa kadar devam eder.
Almanya Eğitim sisteminin genel yapısına göre zorunlu eğitim 9 yıl sürmektedir. Eğitim-öğretime başlama yaşı 6’dır. Kural olarak, çocuklar altı yaşına geldikleri yılda ilkokula gitmek zorundadırlar. Almanya’daki tüm öğrenciler, neredeyse tüm ülkede 1’den 4’e kadar olan sınıfları kapsayan Grundschule’ye girer (Eurydice, 2020). Almanya eğitim sisteminde yabancı dil öğretimi çerçeve programına göre, zorunlu yabancı dil öğrenimine başlama yaşı eyaletlere göre değişmekle birlikte genellikle İlköğretim 3. Sınıfta başlayıp 6. Sınıfa kadar sürmektedir. Buna göre Almanya’da zorunlu yabancı dil öğrenimine başlama yaşı 8’dir. Zorunlu yabancı dil olarak İngilizce dersi öğretimi kapsamında 3-4, 5-6, 7-8, 9-10. sınıflar olmak üzere iki ardışık eğitim-öğretim yılı için bir ders programı düzenlenmiştir. Buna karşın Türkiye’de her sınıf düzeyi için ayrı bir ders programı olduğu görülmektedir.
Türkiye’de İngilizce dersi öğretim programları Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından hazırlanmaktadır. İngilizce dersi diğer yabancı dil derslerinden bağımsız olup her yabancı dil dersi programı ayrı olarak hazırlanmaktadır. Başka bir deyişle, İngilizce dersi için işe koşulan amaç, hedefler ve kazanımlar, ortaokul kademesinde seçmeli olarak öğretimi yapılan Almanca veya Fransızca gibi diğer yabancı dil ders programlarından farklıdır. Almanya’da ise öğretim programlarının genel yapısından sorumlu kurum Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığıdır. Ancak her eyalet, yayımlanan çekirdek programa bağlı kalarak ilgili ders öğretim programlarını hazırlamakla yükümlüdür. Bu noktada İngilizce dersi öğretim programlarını hazırlama görevini Eyalet Eğitim bakanlıkları yürütmektedir. Eğitim bakanlıklarında bu görevi yöneten birimler de eyaletten eyalete farklılık arz etmektedir. Türkiye’de eğitimde sıkı bir merkezi denetim yapısının etkisiyle bölgesel farklar gözetilmeksizin merkez tarafından hazırlanarak ülke genelinde tüm okullarda uygulanan bir öğretim programı varken Almanya’da eyalet bakanlığı tarafından hazırlanan çerçeve programlar ışığında her okulun bölgesel koşullar ve öğrenci ilgi-ihtiyaçları bağlamında kendi öğretim programlarını hazırlama yetkisi vardır.
Almanya Bremen Eyaleti İlkokul İngilizce öğretim programının genel amaçları incelendiğinde, yaşam boyu öğrenme, çok dillilik, kültürlerarası yetkinlik, etkili iletişim, dil öğrenme farkındalığı, aktif öğrenme ve öz değerlendirme yaklaşımlarının programın temel ilkelerini yansıttığı görülmektedir. Dil öğrenmeyi yeterlilik alanlarıyla ifade eden İletişimsel- Dil öğretimi yaklaşımı (Communicative Language Teaching) programın yöntembilimsel dayanak noktasını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, Almanya Bremen Eyaleti İlkokul düzeyi çerçeve İngilizce Öğretim programında genel hedefler; İşlevsel iletişim yeterlikleri, kültürlerarası yeterlilik ve yöntemsel yeterlilik olmak üzere üç yeterlik alanının geliştirilmesini kapsar. İşlevsel iletişim yetisi;dil kaynaklarının etkili kullanılması ve anlamlı dil girdisi modellemesi yoluyla öğrencilerin öğrenme statejileri ve metabilişsel beceri edinimi ile alıcı ve üretici dil becerilerinin geliştirilmesine yöneliktir. Bunun dışında dil becerilerinin ediniminde önem arz eden “Dil arabulucuğu” özellikle ortaokulun sonunda 7/8 ve 9/10 kademelerinde ayrı bir yeterlik alanı olarak ele alınmıştır (Rahmenlehrplan für dieGrundschule und die Sekundarstufe I, 2006). Kültürlerarası yeterlik kapsamında öğrenciler 3. Sınıftan 10. Sınıfa kadar çok çeşitli konu alanlarıyla ilgilenerek ve özellikle gerçek ve sınıf iletişiminde bireysel dil becerileri edinerek (örneğin muhatapla ilgili konuşma veya anlamayı sağlayarak) kültürlerarası yabancı dil becerilerini geliştirir ve genişletir (Rahmenlehrplan für dieGrundschule und die Sekundarstufe I, 2006). Bu kapsamda öğrencilerin kültürel farklılıklara ilişkin bilgi edinmesi, yeni tutumlar ve bakış açıları geliştirmesi, farklı kültürlerden insanlarla iletişim kurması ve birlikte hareket etmeyi öğrenmesi amaçlanmaktadır. Metodolojik yeterlik ise öğrencilerin bireysel öğrenme stratejileri geliştirmesi ve özerk öğrenmesini desteklemektedir. Bu yeterlilik alanları bağlamında öğretim programlarının kuramsal temelleri CEFR, disiplinlerarası yaklaşım, CLIL ve İletişimsel dil öğrenme metodolojisine dayanmaktadır.
Türkiye’de uygulanan İngilizce öğretim programının temel felsefesi ve ilkeleri Almanya ile benzerlik göstermektedir. Program iletişimsel dil öğretimi metodolojisi ve CEFR yeterlik tanımlamaları dikkate alınarak dizayn edilmiş ve kültürlerarası yeterlik, özerk öğrenme, öz değerlendirme kavramları vurgulanmıştır. Ancak Türkiye öğretim programında CLIL uygulamaları ile çok dillilik yaklaşımı yer bulamamıştır. Almanya’dan farklı olarak Türkiye’de uygulanan İngilizce öğretim programında Avrupa komisyonu tarafından belirlenen temel yeterlikler ele alınmış ve değerler eğitimine yer verilmiştir. Bu temel yeterlikler geleneksel iletişim becerileri, dijital beceriler ve yatay becerileri kapsamaktadır.
Almanya’da uygulanan ingilizce öğretim programının genel hedeflerinde (Gelegenheit) iki eğitim-öğretim yılının sonunda öğrencinin geliştireceği özellikler belirtilmiştir. Her ünite için ayrı ayrı özel hedefler belirlenmekle birlikte, hedefler aşağıdaki dil becerilerine yöneliktir: -Dinleme-anlama, konuşma, tutarlı konuşma, okuduğunu anlama, yazma, aracılık etme, dil araçlarını kullanma becerisi. Bu becerilere ek olarak 5-6. sınıflarda“Sesli Okuma- Read Aloud”, 7 ve 8. Sınıflarda “Language Mediation- Dil Arabuluculuğu” becerisine ayrı bir önem atfedilmiştir. Dört dil becerisiyle ilgili hedeflerin yanı sıra öğrenme stratejileri ve öğrenme süreci ile ilgili bilişsel, duyuşsal ve psikomotor becerilere de programda yer verilmiştir. (Landesinstitut Für Schule Bremen[LIS], 2013; Rahmenlehrplan für dieGrundschule und die Sekundarstufe I, 2006).
Türkiye’de uygulanan İngilizce öğretim programında Almanya’da olduğu gibi genel ve özel hedefler belirtilmiştir. Programın özel hedefleri CEFR’in tayin ettiği uluslararası dil yeterlik ölçeğine bağlı kalınarak hazırlanmıştır ve öğrencinin gerçekleştirmesi beklenen davranışa yöneliktir. Bu bağlamda Almanya ve Türkiye’de uygulanan programların benzer olduğu söylenebilir. Ancak, Türkiye’de uygulanan programda, dil yeterlikleri kapsamında ilkokul 2-3-4. Sınıf programındaki özel hedefler Almanya programından farklı olarak dört dil becerisinden yalnızca dinleme ve konuşmaya ilişkin becerilere yöneliktir. Bununla birlikte, Türkiye’de uygulanan programda kazanımların genellikle bilişsel düzeyde kaldığı, duyuşsal ve psikomotor becerilere yeterince detaylı yer verilmediği görülmektedir. Ayrıca programın genel amaçlarında öğrenmeyi öğrenme ve öğrenme stratejileri vurgulanmasına rağmen, programda her tema ve sınıf düzeyinde bu stratejilerin ne olduğuna dair hiçbir bilgiye rastlanmamıştır. Başka bir ifadeyle programda öğrenme stratejilerine ilişkin kazanımla yer verilmemiştir. Bu, Türkiye’de uygulanan programın Almanya’dakinden ayrıldığı noktalardan bir diğeridir. Diğer bir nokta; Almanya’da uygulanan programda bilişsel, duyuşsal, psikomotor alanların tümüne yönelik kazanımları içermesidir. Hem Türkiye hem de Almanya’da uygulanan programlardaki kazanımlar hem temalar hem de sınıflar arasında birbiriyle anlamlı ilişkiye sahip ve aşamalılık ilkesine uygundur. Hedefler; sınıf düzeylerine paralel olarak yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta ilkeleri çerçevesinde aşamalı olarak sıralanmıştır.
