Çocuğunun öz disiplin becerisinin gelişmesini isteyen veli öncelikle çocuğunun rollerini kendi üstlenmeyip ona fırsat tanıması gerekmektedir.
TÜİK Hane halkı Tüketim Harcaması 2017’ye göre, eğitim harcamalarının (okula gidiş geliş masrafları, özel okul, özel ders, etüt, yaz okulu, üniversite harcı ücreti vs.) sadece yüzde 2,8’ini gelirden en az pay alan yüzde 20’lik dilimdekiler yaparken, yüzde 63,6’sını en yüksek pay alan yüzde 20’lik dilimdekiler yaptı. Yani eğitim harcamalarında yoksul ve zengin kesim arasında yaklaşık 23 kat fark var. Acaba bu sosyo-ekonomik grup farklarından kaynaklı kesimde yetişen çocuklarının öğrenme çıktılarında da bu fark geçerli mi ? Farktaki makas daralmışsa acaba buna neden olan etken nedir? Gelin birlikte bakalım.
Şekil-1 Alt Sınıf
Şekil-2 Üst Sınıf
Theodore ROOSEVELT’e göre “İnsanları birbirlerinden farklı kılan en önemli özellik, yani -bazıları sıradanlık batağına saplanırken, diğerlerinin koyduğu her hedefe ulaşmasını sağlayan anahtar- yetenek, okulda verilen eğitim, ya da salt zeka değil, öz disiplindir. Öz disiplinle her şey mümkündür. Eğer öz disiplin yoksa en basit hedef bile imkansız bir hayal gibi görünür.” Peki nedir bu öz disiplin dediğinizi duyar gibiyim. Öz disiplinin ne olduğuna geçmeden önce insan beyninin çalışma prensiplerine göz atmak da fayda var.
İnsan ve hayvanlarda beyin arka, orta ve ön beyin olmak üzere 3 kısımdan oluşur. Ön beyin beynin diğer bölümlerine göre pasta payı en büyük olan kısım olması nedeniyle insanı diğer canlılardan ayırıp kompleks bir yapı haline getirir. Ön beyin üzerinde öyle bir örtü var ki -serebral korteks- düşünme, algı, dil gibi işlevleri üstlenmesi nedeniyle beynin en gelişmiş kısmıdır. İşte öz disiplinin otokontrol merkezi tam da burasıdır.
Kişinin hislerini kontrol etme ve zayıf yönlerini aşma yeteneği diğer bir ifadeyle gerektiğinde hazzı erteleyebilme yeteneğidir. Başarının ön koşulu olarak zekanın tek başına yeterli olamayacağının kanıtıdır. İnsan gelişiminin her dönemecinde öz disiplin yetkinliğinin yerine getirmesi gereken kritik görevleri vardır. Örneğin 3 yaşındaki çocuk anne babasından aldığı bi şeye teşekkür eder, bir şeyler isteyeceği zaman lütfen diyerek ister. 4 yaşında kendi kendine yemeğini yiyen, 5 yaşında yatağını düzelten birey olarak öz disiplini gelişen bir çocuk olma yolunda ilerliyor demektir. Hayat karşında bağımsız yaşayabilme yeteneğini de bu vesileyle kazanmaya başlıyordur.
1960 yıllarında Stanford Üniversitesi tarafından yapılan bilimsel bir çalışmada 4 yaşındaki çocuklara bir araştırmacı tarafından lokum benzeri şekerler (marshmallow) sunulmuş, ancak bir süre beklerlerse -sadece bekleyebilen çocuklara- bu şekerlerden iki tane verileceği söylenmiştir. Çalışmanın sonucu 15-20 dakika kadar bekleyebilen çocukların öz disiplin yetkinlik ve becerilerinin yüksek olduğunu gösterecektir. Bu çalışmaya katılan çocukların ancak 1/3 ü bekleyebilmiş ve ikinci şekeri almaya hak kazanabilmişlerdir. Çalışmanın ikinci aşamasında her iki grupta yer alan çocuklar liseden mezun olduklarında tekrar izlenmiş ve ortaya önemli farkların çıktığı görülmüştür. Sonuçlara göre, bekleyen çocukların daha olumlu, iç motivasyonu daha yüksek, daha amaca yönelik ve kararlı davranışlar sergiledikleri saptanırken, beklemeyenlerin sorunlu, inatçı, kararsız, özgüveni zayıf, güven vermeyen kişiler oldukları ve halen hazzı erteleme becerisini kazanamadıklarını gösteriyor. Peki öz disiplin yetisini kazanmak bu denli önemliyken veli ve öğretmenlere düşen görevler nelerdir hep birlikte ona bakalım.
Çocuğunun öz disiplin becerisinin gelişmesini isteyen veli öncelikle çocuğunun rollerini kendi üstlenmeyip ona fırsat tanıması gerekmektedir. Anne babalar çocuğunun önünde baraj değil, arkamızda motor olmalı ittirici ve destekleyici güç olmalılar. Bunu yaparken de helikopter ebeveyn edasıyla çocuğunun etrafında dönmemeli iyi bir gözlemci olarak çocuğunun başarısında veya başarısızlığında onun yanında olduğunu hissettirmeli, başarısından bağımsız olarak değerli olduğunu çocuğuna yansıtmalıdır.
Öğrencinin kariyer yolundaki en önemli rehber şüphesiz öğretmenlerdir. Onu başarıya götürecek şeyin Zeki olmaktan çok öz disiplin yetkinliğinin daha önemli olduğunu, Öz disiplinin özgürlüğün sınırlarını bilmek olduğunu ve “Kendini bil, kendinle meşgul ol, ne istediğini ne yapabileceğini öğren, hayal kur ve adım at.” şeklinde belki de formüle etmelidir. Öğrenci ben kendimi disipline edemezsem hiç bir şey başaramayacağım demeli ve buna inanmalıdır.
Bir diploma sahibi olmanın bir istikbal güvencesi olduğu günler çok geride kaldı. Yetkinliklerin önem kazandığı bir dönemde 21. yy becerilerinden sayılan öz yeterlik, öz disiplin ve iletişim yetileriyle bilim, teknoloji, sanat, estetik kaygılarının oluşması rotayı olum lama anlamında doğru istikamet gösterecektir. Bunu başaramazsak emeğin, beklentilerin ve sonuçların uyuşmadığı acı bir tabloyla karşılaşmak durumunda kalabiliriz.
Aralık, 2020
Eğitimci
Yusuf DAŞ
KAYNAKÇA : http://tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1603 (Şekil-1 ve Şekil-2)
