Kompost, tarım veya çiçek yetiştirme için kullanılacak olan toprağın yapısını zenginleştirmek ve düzenlemek için kullanılır. Toprağın daha iyi hava almasını, daha iyi işlenebilmesini ve su tutma kabiliyetini artırır.
“Çocuk ve doğa hareketi şu temel fikirden güç alıyor: Doğadaki çocuk, soyu tehlike altında olan bir türdür ve çocukların sağlığı ile yeryüzünün sağlığı birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.”
Richard Louv
Bugün 21 Eylül Dünya Temizlik Günü. Çevre kirliliğini önlemek ve yaşanabilir bir dünya için farkındalık yaratmak isteyen çevre bilincine sahip birçok kişi, bir araya gelerek daha önce bir uygulama sayesinde belirlenmiş olan kirli bölgeleri temizleyecek. Ayrıca İsveç’li 16 yaşındaki iklim aktivisti Greta Thunberg’in, 2018 yılının Ağustos ayında başlattığı iklim grevinin dünyanın dört bir yanında yankı uyandırdığı, ülkemizde de iklim grevinin başlağı önemli bir gün. Bu grevler ülke çapında 27 Eylül tarihine kadar devam edecek. Çocuklar, gençler ve yetişkinlerin ortak olacağı bu faaliyetin ekolojik bilinç yaratmak ve dünyamızın geleceği için çok önemli olduğunu düşünüyorum.
Dünyada her gün yaklaşık 200 canlı türünün yok olduğu altıncı kitlesel yokoluşun ortasındayız. Son 44 yılda canlı popülasyonları yüzde 60 azaldı. Bir milyon canlı türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
İklim krizi yüzünden göçler artıyor, sadece 2018’de dünyada 17 milyon insan göç etti, 2008-2018 arasında bu sayı 265 milyonu buldu. 2050 yılında 200 milyon insanın göç etmesi bekleniyor.
Dünyadaki yoksul bölgeler karbon salımının sadece %10’unu gerçekleştirdiği hâlde iklim krizinin yükünün %75’ini sırtlayacak.
2100’e kadar deniz suyu seviyesi 2 metreye kadar yükselebilir. Bu durumda milyonlarca kişi yaşadıkları yerlerden göç etmek zorunda kalacak.
İklim krizi yüzünden önümüzdeki 11 yılda 120 milyon kişi daha yoksullaşacak. İklim değişikliği sebebiyle milyonlarca kişi yaşama, beslenme, barınma ve su gibi temel insan haklarından mahrum kalacak.
Haziran ayında sıcaklıklar normallerin 0,93 derece üzerinde geçti. Temmuz ayının ise şu ana kadar dünyada ölçümlenen en sıcak ay olması bekleniyor.Türkiye’nin içinde bulunduğu Akdeniz Havzası son 900 yılın en ağır kuraklığını yaşıyor.
Dünyamızı her gün daha fazla kirletip yaşanabilir olmaktan çıkartıyoruz. Bilinçli ya da bilinçsiz yapılan insan faaliyetleri sonucunda bindiğimiz dalı kesen bir toplum haline dönüşmüş durumdayız. Özellikle ülkemizde Ekolojik Ayak İzi değerlerimiz WWF analizlerinde çok yüksek çıkmaktadır. Gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak istiyorsak bir an önce önlem almamız gerekmektedir. Ancak ekolojik okuryazar olan bir nesil yetiştirebilirsek gelecekte çocuklarımızın, torunlarımızın yaşayabileceği bir dünya bırakmış olacağız. Bu çalışmaları eğitim faaliyetleri içerisinde ele almak daha etkili olacaktır.
Ekoloji temelli eğitimin en önemli eğitim aracı “doğa”dır. Doğa’da bulunan her canlı ve cansız obje çocuk eğitiminde duyusal, bilişsel ve fiziksel eğitimin bir parçasıdır. Çocuklar çiçekleri, yaprakları ve çeşitli kabukları toplamaktan hoşlanır, yakın çevrelerindeki hayvanların hareketleri onların ilgisini çeker. Böylece bu dönemde çocuklar fen ve doğa etkinlikleriyle ilgili ilk deneyimlerini kazanmaya başlar. Özellikle “çevrelerindeki gözlemleri sonucu suyun üstünde neler durur, neler batar, böcek zemin üzerinde nasıl yürür, herhangi bir yüzeye nasıl tırmanır?” gibi sorulara cevap arar, tahminlerde bulunur ve araştırırlar. Küçük çocuklar çevrelerini araştırır, geçirdikleri bazı yaşantılar sonucu bilgiler edinir ve böylece yeni şeyleri öğrenmek için bir temel oluştururlar.
Ekoloji Temelli Eğitim ile Çocuğun Kazanımları
Çocuklar çevrelerini tanımaya başladıkça zihinlerinde farklı kavramlar geliştirirler. Ekoloji eğitimi kapsamında hazırlanan doğa etkinlikleri, çocukların doğal meraklarından yararlanılarak, onların çevrelerini ve doğayı gözlem yapma, araştırma ve tanımalarına, düşüncelerini açıklığa kavuşturmalarına, sorular sormalarına yardım eden çalışmalar olarak tanımlanabilir. Ayrıca çocuklar grup içinde iş birliği, yardımlaşma, paylaşma, sorumluluk alma gibi sosyal değerleri de kazanır.
Doğa çalışmaları çocukların gelişimlerine yardım etmesi, onların hayata karşı tavırlarında değişiklikler meydana getirmesi, davranışlarını etkilemesi, ilgi alanlarını genişletmesi, onlara, daha etkili düşünme yollarını öğretmesi, problem çözme yeteneklerini geliştirmesi açısından önemlidir.
Doğada Oynayan Çocuklar Daha Yaratıcı
“Açık havada zaman geçirmenin çocuklara yararları” üzerine büyük bir araştırma başlatan Filedelfiya Çocuk Hastanesi, Gastroenteroloji ve Beslenme Bölümü doktorlarından Dr. Burdette ve Whitaker, düzenli olarak açık havada oynama şansı verilen çocukların sadece fiziksel açıdan gelişmediklerin, aynı zamanda hayal güçlerinin de daha kuvvetli, daha yaratıcı ve işbirliğine daha yatkın çocuklar olduklarını ifade ediyorlar. Yale Üniversitesi Doğa Bilimi Profesörlerinden Dr. Kellet konuyla ilgili yapılan araştırmaların açık havada, doğada düzenli olarak zaman geçiren çocukların stressiz ve dikkat süreleri daha uzun çocuklar olduğunu söylüyor.
Öğrenmekten zevk alan, heyecan duyan, meraklı, araştırmacı, gözlem yapan, çözümler üretebilen, doğa ve diğer tüm zeka alanlarını aktif şekilde kullanabilen, daha sağlıklı, yaratıcı, stressiz, mutlu, çevre ve doğaya önem veren çocuklar yetiştirebilmek için biz eğitimcilerin, anne ve babaların çocukları doğayla buluşturması ve doğayla bağ kurmalarını sağlaması gerekmektedir.
Bu bilgiler ışığında, ekoloji eğitiminin büyük bir parçası olan doğada öğrenme evresini, bugün küçük yeğenim Ahmet Selim ile birlikte gerçekleştirdik. Dünyamızın geleceği için bir adım attık ve ‘ÇÖP DEĞİL, GÜBRE OLSUN’ dedik. KOMPOST (Doğal Gübre) yaptık. Evimizdeki bir çok atığın aslında geri dönüştürülüp toprağa kazandırılabilir maddeler olduğunu öğrendik. Sizler de evinizdeki atıkları çöpe atmak yerine bu şekilde değerlendirebilir ve ekosistemimize katkı da bulunabilirsiz.
Kompost nedir?
Hemen her türlü organik atığın bir araya getirilerek çürütülmesi sonucu elde edilen doğal bir gübredir.
Kompost ne işe yarar?
Kompost, tarım veya çiçek yetiştirme için kullanılacak olan toprağın yapısını zenginleştirmek ve düzenlemek için kullanılır. Toprağın daha iyi hava almasını, daha iyi işlenebilmesini ve su tutma kabiliyetini artırır. Aynı zamanda mutfaktan çıkan bitkisel ve bazı hayvansal atıkların da geri dönüştürülmesini, ‘çöp’ olmamasını sağlar.
Kompost nasıl hazırlanır?
Kompost, bir kabın ya da bahçede hazırlanmış büyükçe bir çukurun içinde malzemelerin belirli bir sırayla karıştırılarak bekletilmesi ile hazırlanır. Karışımın hava alması da gerekir, bu nedenle evinizin balkonunda hazırlayacağınız az miktarda kompost için, orta boy bir çöp kovasına delikler açarak kompost kabınızı hazırlayabilirsiniz.
Kompostun içine temel olarak azot bakımından zengin ‘yeşil malzeme’ ve karbon bakımından zengin ‘kahverengi malzeme’ olarak gruplandırabileceğimiz iki çeşit malzeme koyabilirsiniz.
Kompostun içeriğinde üçte bir oranında azotça zengin yeşil malzeme ve üçte iki oranında da karbon bakımından zengin kahverengi malzeme olmalı. Ayrıca çürümeyi hızlandırmak için taze kesilmiş yeşil otlar ve su da kullanılır.
Önce kahverengi malzeme koyulur, üzerine yeşil malzemelerden koyulur. Bu böyle kabınız dolana dek devam eder. Karışım çok kuru hale gelirse, biraz suyla ıslatabilirsiniz. Aynı zamanda vıcık vıcık da olmaması gerekiyor, eğer çok sulu bir karışım haline gelirse biraz daha kahverengi malzeme ekleyebilirsiniz.
Kompostu iki-üç günde bir hafifçe karıştırmanız yeterli olacaktır. Yaklaşık 20-30 gün sonunda kompost hazır hale gelir. Doğru hazırlandığında kompost karışımı böceksiz, hoş kokulu ve tane tane bir toprak görünümünde olmalıdır.
Kompost nelerden yapılır?
Yeşil malzemeler:
Sebze-meyve kabukları ve artıkları
Taze otlar, çimler
Çay atığı
Yeşil yapraklar
Yumurta kabukları (gübrenin kalsiyum değerini arttırır)
Kahverengi malzemeler: Dallar ve ağaç kabukları
Fındık-ceviz kabuğu
Talaş
Kuru yapraklar ve çam iğneleri
Saman, sap
Neden kompost yapmalı?
• Atığın faydalı bir ürüne dönüşmesini sağlamak,
• Kimyasal gübre ve girdilere bağımlılığı azaltmak,
• Toprak zenginliğini tüketmeden, toprağın sağlığını arttırmak,
• Ürün verimini yükseltmek,
• Hastalıklara ve zararlılara karşı daha dirençli üretim yapmak ve elbette ekolojik döngünün sürdürülebilirliğine dört bir koldan, ne kadar yapabiliyorsak o kadar, katkıda bulunmak için.
KAYNAKÇA
https://sifirgelecek.org/20-eylul-kuresel-iklim-grevi/
https://www.yesilist.com/bu-aralar-kompost-yapiyoruz/
https://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=7871
https://gaiadergi.com/baska-bir-dunya-mumkun-ekolojik-toplum/
https://www.yuva.org.tr/ogrenme-merkezi-ekoloji-calismalarinda-bu-ay/
https://letsdoit.siyamder.org/#nedir
https://sifirgelecek.org/20-eylul-kuresel-iklim-grevi/
