Çoğu insan, “Hatalarından ders almalısın” veya “denemekten ve hata yapmaktan korkma başarı gelecektir ” sözlerini duymuştur.
Hata yapmanın öğrenme sürecinin önemli bir parçası olduğu konusunda genel bir fikir birliği vardır. Bunun nedeni, bir hata yaptıktan sonra hayal kırıklığı içinde pes etmek yerine, hatayı anlamak için yapıcı bir şekilde çalışırsak, sorunu çözme yönteminin sadece çözümü ezberlemekten daha kalıcı olacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Öncelikle hataları bir anlayış kaynağı olarak görmeliyiz. Öğrenciler bir problem üzerinde çalışırken yanlış çözüm kavramlarının farkına vardıklarında, problemi, doğru çözüm sunulan ve onu ezberlemek zorunda olan birinden çok daha derin bir düzeyde ele alabilirler. Ayrıca sadece bir hatayı düzeltmekle kalmamalı, öğrencilerin hatanın nedenini tanımasını ve anlamasını sağlamalıyız. Öğrenciler ancak bu şekilde daha derin bir anlayışa ve hatanın doğru çözüm yöntemine ulaşabilirler.
Hatalara yanıt vererek ve bunların üstesinden gelerek öğrenciler motivasyonumuzu ve özgüvenimizi geliştirmeliyiz. Yanlış bir şeyi başarıyla düzelten bir öğrenci kişisel başarıyı deneyimler. Çabalarının ne kadar değerli olduğunu ve yetkinliklerinin nasıl geliştiğinin doğrudan farkına varır. Böyle bir başarı deneyimi, öğrencinin daha ısrarcı olmasına ve gelecekte bir öğrenme hedefine ulaşmaya çalışırken daha fazla çaba sarf etmesine neden olur, çünkü bunu başarabileceğini bilir. Bu durum, öğrenme motivasyonunu içsel bir şeye dönüştürür ve iyi notları teşvik etmekten çok daha etkili olabilecek bir yöntemdir.
Hataları öğretmene de rehberlik etmesi için onurlandırmak gereklidir. Yanlış sadece yanlış mı? Yanlış! Hatalar çok yönlüdür. Öğretmene bireysel olarak öğrencinin durumu ve öğrencinin hangi yanlış fikir ve bilgi eksikliklerinin öğrenmeyi engellediği hakkında bilgi verir. Hatalar ayrıca öğrencinin gerekli ön koşulları anlayıp anlamadığını ve önceki konuları sınıfta mevcut konuya en uygun şekilde nasıl bağlayabileceğinizi gösterir.
Öğrenme ortamında hatalara izin verilmelidir. Öğrencilerin hatalarından öğrenmelerine izin verilecekse, onların hata yapmalarına da izin verilmelidir ! Bir öğrenme durumunda hataların, her hatanın olumsuz bir sonucu olduğu bir performans değerlendirmesinden farklı bir şekilde ele alınacağı öğrencilere açıklanmalıdır.
Ayrıca, öğrencilerinizin hatalarından utanmayacakları, hata dostu bir öğrenme ortamı yaratmaya yardımcı olunmalıdır. Öğrencilerinizi pes etmemeleri ve doğru çözüm üzerinde çalışmaya devam etmeleri için motive edin. Bu şekilde, öğrenmenin ödülü odak noktası olmaya devam eder ve hatalarla yapıcı bir şekilde başa çıkmanın yolunun bunun önemli bir temeli olduğunu göreceksiniz.
Başarısız olmak bir zihniyettir!
Öğrencilerinizin yalnızca hata yapmalarına izin vermek de yeterli değildir. Bu aşama da farklı hata türlerini tanımalarına da olanak sağlanmalıdır. Burada öğrenme materyalinin türü belirleyici bir rol oynar. Öğrencilerinizin çeşitli ilginç hatalar yapabileceği durumları da etkinleştirebilirsiniz. Çoğu durumda, sadece cevabı sormak veya çoktan seçmeli sorular kullanmak, öğrencinizin hatalarının nedenlerini anlamanıza yardımcı olmaz.
Hatalara yanıt verilebilmesi için öğrencilere zamanında geri bildirim sağlanması da çok önemlidir. Öğrenme sürecinde anlama ile ilgili bir sorun geç fark edilirse ve öğrenci konuyu yeniden öğrenmesi gerektiğini keşfetmeden önce çok zaman geçtiyse, yanlış düşünce süreçleri öğrencinin zihnine sağlam bir şekilde yerleştirilebilir. Öğrenme süreci genellikle şu adımları takip eder: aktiviteler yapın, hata yapın, geri bildirim alın, geri bildirim üzerinde düşünün ve doğruya ulaşana kadar tekrar deneyin.
Bu süreç ne kadar az kesintiye uğrarsa, öğrenme o kadar verimli ve etkili olur. Bir sorun ne kadar erken keşfedilirse, onu düzeltmek o kadar kolay olur. İdeal senaryoda, bir öğrenci, çözümünü verdikten hemen sonra doğruluk açısından ne kadar yakın oldukları konusunda geri bildirim alacaktır.
Hataların kök nedenleri ve kaynakları iyi analiz edilmelidir. Farklı türde hatalar vardır. Dikkatsiz hatalar, sistematik hatalar, yanlış anlamalar – hataların temel nedeninin birçok kaynağı olabilir. ( Teşhis öğretimi ve teşhis testleri burada yardımcı olabilir.)
Öğrencilerin hata yaptıklarını bilmeleri yeterli değildir; ayrıca hatanın nerede olduğu konusunda geri bildirim almaları gerekir. Hedeflenen bireysel destekle bağlantılı bu kök neden analizi, düşünce kalıplarını değiştirmenin ve öğrencilerin aynı hatayı tekrar yapmalarını önlemenin en iyi yoludur.
Bağımsız hata düzeltme bir alışkanlık haline gelmesi için teşvik edilmelidir. Öğrencilere hatalarını yaptıktan hemen sonra kendi kendilerine bulma ve düzeltme fırsatı verilmesi, onların öğrenme motivasyonlarını olumlu yönde etkiler. Aynı zamanda, hataların kök nedenlerini ve kaynaklarını aramayı öğrenmek, kavramsal anlayışı geliştirir.
Örneğin, matematikte öğrenciler, kavramı gerçekten anlamak yerine, problemlerin çözüm yöntemlerini ezbere öğrenirler. Ancak öğrenciler hataların kaynağını kendi başlarına aradıklarında sebebini anlarlar ve bağımsız olarak anlayışlarını geliştirirler. Bu şekilde öğrenilenler daha uzun süre akılda kalır ve diğer matematiksel konulara daha kolay uygulanır.
Öğrencilerinizin hatalarını mümkün olan en iyi şekilde öğrenme başarısına dönüştürmelerine yardımcı olmak istiyorsanız, birkaç zorluk vardır:
Tüm öğrencilere bireysel olarak nasıl göz kulak olabilirsiniz?
Hata analizi için ne kadar çaba harcanmalıdır?
Tüm öğrencilere nasıl bireysel geri bildirim verebilirsiniz?
Nasıl zamanında geri bildirim sağlıyorsunuz?
Bu zorlukları aşmak adına eğitimin her kademesinde hataları ve kişiselleştirilmiş hata analizini destekleyen ve yapay zekaya dayalı teknolojilerin özel okullarda olduğu gibi devlet okullarında da kullanılması yararlı olacaktır. Bu konuda geliştirilen eğitim yazılımları, öğrencinin girdiği her şeyi analiz edebiliyorsa ve yanıtları hakkında doğrudan geri bildirimde bulunabiliyorsa, rahatlama sağlayarak öğretmene destek olacaktır. Buna karşılık, öğretmen olarak, öğrencilerimizin güçlü ve zayıf yönlerini iyi analiz ederek hatalarından öğrenme yolunda onlara rehberlik olmalıyız. Son söz olarak başlangıçta hata yapmadan istediğini elde edebilen hiçbir insan yoktur. Öğrencilerinizin ve sizlerin hatalarınızdan çok şeyler öğrenmeniz dileklerimle.
