Helikopter ebeveyn tutumu, çocukların genel olarak sosyal-duygusal iyi oluş ve psikolojik iyilik hallerine olumsuz yönde etki etmektedir. Ankaralı ve Savaş’ın da (2021) belirttiği gibi helikopter ebeveyn tutumuyla yaşayan çocukların özgüven konusunda desteklenmeye ihtiyaçları bulunmaktadır.
Bunun sebebinin erken çocukluk yıllarından itibaren onların yapması gereken sorumlulukların ebeveynleri tarafından yerine getirilmesi olduğu düşünülmektedir. Helikopter ebeveyn tutumuyla yetişen çocuklar bir anlamda kendi hayatlarının dublörü olarak yaşamda var olmaya çalışmaktadır. Ebeveynlerinin kendileri için uygun gördüğü, idealize edilmiş roller içinde kendi gerçek kimliklerini kaybetmektedirler.
Güçlü ve Çok’un da (2021) çalışmasında yer aldığı üzere, helikopter ebeveyn tutumuyla yaşayan çocuklar depresyon, kaygı gibi bazı psikotik belirtiler göstermektedir. Bu çocukların yaşadığı duygu karmaşasını yardım çığlığı olarak değerlendirmek mümkündür. Ankaralı ve Savaş’ın (2021) çalışmasında bu durum duygusal şiddet olarak nitelendirilmiştir. Gerçekten de helikopter ebeveyn tutumunda yaşayan çocuklar için hayat cam fanusta yaşamaya benzer bir hâl almaktadır. Ebeveynlerinin kendileri için uygun gördüğü cam sınırlar, çocuklar tarafından zaman içinde içselleştirilmektedir. Bunun sonucu olarak da psikolojik anlamdaki doğuşu deneyimleme yaşantısı bu çocuklar için pek mümkün görünmemektedir.
Çocuk, sosyal-duygusal ve akademik hayat düşünüldüğünde hayata kendi olarak, kendi potansiyelini gerçek kılmak niyetiyle dokunacakken ebeveynin sınırından oluşan cam duvara çarpmaktadır. Bu durumun sonucunda denemeyi bırakmakla birlikte, öğrenilmiş çaresizlik duygusu yaşaması olasıdır. Ebeveynlerinin çizdiği sınırlar dahilinde kimlik oluşturma sürecinden geçerken, zaman içinde kendi hayatlarından çıkıp gitmektedirler. Ebeveynlerinin projesi olarak kendilerinde bir başkasının hayatını yaşamaktadırlar; bu durumun sonucunda açığa çıkabilecek olan duygusal yükün, hem kendilerine hem de çevrelerine yansıması muhtemeldir.
Yaşama kendilerinden bir renk ve ses verme konusunda desteklenmeye açık alanları gittikçe genişlemektedir. Kendi sınırlarını yaşantıları yoluyla deneyimlemek yerine, sosyal-duygusal bakımdan özerk bir alan bulamamalarından kaynakları olarak ebeveynlerinin çizdiği sınırların içine sıkışık bir hayat sürmektedirler. Hâl böyleyken, bu çocuklar yaşam becerilerini geliştirememekte, yaşantı zenginliği oluşturma deneyiminden yoksun kalmaktadır.
Okant-Yaşin ve Özcan-Demir’in (2020) de belirttiği gibi helikopter ebeveynlik tarzında yetişen çocukların yaşam becerileri konusunda desteğe ihtiyacı vardır. Öğretmenlere bu çocukları fark etme ve gerekli desteği sağlama konusunda görevler düşmektedir. Helikopter ebeveynlik tutumuna maruz kalan çocukların özerklik ihtiyaçlarının öğretmenler tarafından desteklenmesi durumunda, olumlu sonuçlar elde edilmesi söz konusudur (Wang, Lai, Yang, Yang, Guo, 2021).
Her ne kadar aile çocuğun ilk okulu olsa da ailede oluşan olumsuz etkinin, yaratıcı ve sağlıklı bir sürece dönüşmesinde öğretmenin payının azımsanamayacak kadar çok olduğunu düşünüyorum. Wang ve arkadaşlarının (2021) çalışmasında da belirtildiği üzere, helikopter ebeveyn tutumuyla yaşayan çocukların psikolojik iyi oluş bakımından sağlıklı bir hale evrilmelerinde öğretmenlerin anlamlı düzeyde etkisi söz konusudur. Helikopter ebeveyn tutumuyla yaşayan çocukların sürekli olarak ebeveynlerinin gözetiminde ve onların aşırı müdahalesine maruz kalan yaşantı sürmeleri, bu çocukların kendi yaşam alanlarını oluşturabilme özgürlüğüne engel olmaktadır. Eğitimin özgürleşme süreci olduğunu düşünüyorum; helikopter ebeveyn tutumuyla büyüyen, kendi içinde kaybolmuş bir çocuğa kendi hayatını bulmasında rehberlik etmesi bakımından çocuğa ve ailesine verilecek olan öğretmen desteğini anlamlı buluyorum.
Mavi Tuğba Ateş
Erken çocukluk eğitimcisi / Psikolojik danışman
KAYNAKÇA
Ankaralı, F. ve Savaş, G. (2021). Okul Öncesi Çocuklarda Öğretmen Açısından Helikopter Ebeveyn Tutumlarının Şiddet Bağlamında Değerlendirilmesi. Sosyoloji Dergisi, 41(42), 117-143.
Güçlü, C. H. ve Çok, F. (2021). Helikopter Anababalık ve Gençler Üzerindeki Gelişimsel Etkileri. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 4(7), 134-150.
Okant-Yaşin, Ç., Özcan-Demir, N. (2020). Türkiye’de helikopter ebeveyn sahibi olan Y neslinin aidiyet, yaşam becerisi ve özgüven problemleri. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 450-470.
Wang, J., Lai, R., Yang, A., Yang, M. & Guo, Y. (2021). Helicopter parenting and depressive level among non-clinical Chinese college students: a moderated mediation model. Journal of Affective Disorders, 295, 522-529.
