Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde öğretmenler için mesleki gelişim kursları ve hizmet içi eğitimler pandemi öncesi ve sonrası için de içerik yönünden gelişimi devam etmektedir. 2019 yılından itibaren öğretmenlere yönelik ‘Zeka Oyunları Öğreticiliği’ olarak adlandırılan yeni bir hizmet içi eğitim verilmektedir. Bu programın dayanağı ise;
- 24.06.1973 tarihli ve 14574 sayılı Resmî Gazete´ de Yayımlanan, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu,
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 20.04.2016 tarihli ve 19 sayılı kararı ile kabul edilen, Yaygın Eğitim Kurumları Çerçeve Kurs Programı,
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 14.09.2012 tarihli ve 163 sayılı kararı ile kabul edilen, “Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zekâ Oyunları Dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı”
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 05.09.2013 tarihli ve 118 sayılı kararı ile kabul edilen, “Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zekâ Oyunları Dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programında Değişiklik Yapılması” kararı,
- Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğünün 2.02.09.01.004 Kod Numaralı Zekâ Oyunları Eğitici Eğitimi Kursu Öğretim programından oluşmaktadır.
Öğretmenler arasında hizmet içi eğitim olan bu programa başvuru yapılırken giriş koşulları aranacaktır. Bu koşullar ise;
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan “Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına göre atanan alan öğretmeni olmak veya
- Fakülte ve yüksek okulların öğretmenlik bölümü mezunu olmak veya
- Fakülte ve yüksek okulların herhangi bir lisans bölümünden mezun olup öğretmenlik formasyonu belgesine sahip olmaktır.
Eğitimcilerin Niteliği
Kurs programının uygulanmasında eğiticiler aşağıdaki öncelik sırasına göre görevlendirilirler;
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan “Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına göre atanan tüm alan öğretmenlerinden zekâ oyunları (Satranç, Hafıza Oyunları vb.) dersi aldığını belgelendirenler ya da Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce düzenlenen
- Zekâ Oyunları Kursu 1,
- Zekâ Oyunları Kursu 2,
- Zekâ Oyunları Eğitici Eğitimi Kursunu tamamlayanlar,
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan “Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelge ile tüm alanlarına kaynak teşkil eden yükseköğretim programları / fakülte mezunu olup, öğretmenlik formasyon belgesine sahip olanlardan zekâ oyunları (Satranç, Hafıza Oyunları vb.) dersi aldığını belgelendirenler veya yukarıdaki kurslardan birini tamamladığına dair sertifikalara sahip olanlar,
- Yüksek öğretim kurumlarında görevli öğretim üyesi, öğretim görevlilerinden yukarıda belirtilen kursların herhangi birinde eğitim görevlisi olarak görev yapanlar, görevlendirilir.
Programın Amaçları
Zekâ Oyunları Öğreticiliği kurs programını bitiren bir öğretmenin;
- Bireylerin mantık, dikkat ve hafıza gibi zihinsel yeteneklerini kullanarak oynadıkları zekâ oyunları eğitiminin amaçlarını bilmesi,
- İletişimde dikkat etmesi gereken hususlar hakkında bilgi sahibi olması,
- Problem çözme yöntem ve tekniklerini bilmesi,
- Zekâ oyunlarının eğitimdeki önemini kavraması,
- Zekâ oyun çeşitlerini ve özelliklerini kavrayarak, kendisine uygun oyunları seçmesi,
- Öğretilecek oyunlarının tamamının kullanımını ve nasıl öğretileceğini bilmesi,
- Çocuğun yaşına uygun oyun etkinlikleri planlaması,
- Oyun için uygun ortamı hazırlaması,
- Oyun içerisinde kullanılacak oyun araç-gereçlerini seçmesi,
- Çocuğun yaşına uygun oyun etkinliklerini doğru ve eksiksiz bir şekilde uygulaması,
- Değerler eğitimi hakkında farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır.
Programın Uygulanmasıyla İlgili Açıklamalar
- Çocukların evrensel dili oyundur. Çocuklar oyun aracılığıyla kendilerini ve dünyayı keşfetmeyi öğrenirler. Oyun çocuğun yaşamsal deneyimler kazanabildiği etkin bir öğrenme aracıdır. Oyun, sadece fiziksel dünyayı algılamada değil, mantıksal bilginin oluşmasında da doğal bir kaynaktır. Birey seçeceği ve uygulayacağı oyun yöntem ve teknikleri konusunda yeterli bilgi ve beceriye sahip olursa, çocuklar için önemli ve etkili öğrenme fırsatı yaratarak gelişimlerine katkı sağlayabilecektir. Tüm bu gereklilikler ve bireylerin ilgi ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak Zekâ Oyunları Öğreticiliği kurs programı hazırlanmıştır. Program ile bireyin, oyunun çocuk için öneminin farkında olarak çocuklara çeşitli oyun etkinlikleri yaptırabilmesi amaçlanmaktadır.
- Kurs Programı, Millî Eğitim Bakanlığında görevli uzman, alan öğretmenleri ve alan uzmanları ile iş birliği içinde hazırlanmıştır.
- Programın uygulanmasında ağırlıklı olarak bireysel öğrenmeyi destekleyici yöntem ve teknikler uygulanır. Eğitim sürecinde; Anlatım Yöntemi, Problem Çözme Yöntemi, Gösterip Yaptırma Yöntemi, Bireysel Çalışma Yöntemi, Örnek Olay Yöntemi, Gösteri (Demonstrasyon) Yöntemleri uygulanır.
- Program süresince bireylerin merak uyandırma ve planlama, araştırma ve keşfetme, çözümleme ve derinleştirme, paylaşma ve yaşantıya uygulama etkinliklerini gerçekleştirmeleri sağlanarak bireyin öğrenmeye etkin katılımı desteklenmelidir.
- Kurs dışında bireylerin öğrendiklerini pekiştirmek için kendi kendine öğrenme faaliyetleri yapması teşvik edilmelidir.
- Program, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı eğitim kurumlarında veya diğer kurumlarca açılan ve eğitim-öğretime uygun ortamlarda uygulanır.
- Kurs programının amaçlarını yerine getirmek için gerekli donanımlar ve ekipmanlar sağlanır.
- Eğitim, internet bağlantılı bilgisayar ve projeksiyon cihazı ya da etkileşimli tahta olan eğitim ortamında gerçekleştirilecektir.
- Eğitim ortamı katılımcıların etkin iletişim kurabileceği biçimde düzenlenecektir.
- Program süresince kursiyerlere program içeriğinin öğretilmesi için ihtiyaç duyduğu araç, gereç ve malzemeler temin edilmeli, donanımlar sağlanmalı ve gerektiğinde bilgisayar destekli öğretim faaliyetlerinden (slaytlar, akıllı tahtalar) faydalanılmalıdır. Program uygulanırken, Talim ve Terbiye Kurulunun 04.08.2015 tarih ve 7752472 sayılı yazısı ile kabul edilen, Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zekâ Oyunları Dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretmenler İçin Öğretim Materyali kitabından ve ihtiyaç bulunması durumunda öğretmen/öğretici tarafından hazırlanan ders notlarından yararlanılabilir.
- Zekâ Oyunları Öğreticiliği kurs programının amaçları ve içeriği yoluyla kursa katılan bireylere aşağıda tabloda verilen değerlerin kazandırılması ve geliştirilmesi hedeflenmiştir.
Program olarak Eğitim İçeriğinde Yer Alan Temel Kavramlar
- Zekâ Tanımı,
- Zekâ Çeşitleri ve Geliştirme Yolları
- (Sözel – Dilsel Zekâ, Mantıksal – Matematiksel Zekâ, Görsel – Mekânsal Zekâ, Bedensel – Kinestetik Zekâ, Müziksel – Ritmik Zekâ, Sosyal Zekâ, Kişisel – İçsel Zekâ, Doğa – Varoluşçu Zekâ)
Programda Zekâ Becerileri ve Güçlendirme Teknikleri
- Düşünme Tanımı
- Düşünme Çeşitleri (Eleştirel, Yaratıcı, Yansıtıcı, Analitik, Tümevarım, Tümdengelim vb.)
- Düşünme Süreçleri (İmgeleme (Tahayyül), Kavram Oluşturma, Karşılaştırma Yapma, Sonuç Çıkarma, Soyutlama, Yargılama)
- Düşünme Becerileri ve Geliştirme Yolları ( Yaratıcılığın tanımı, Yaratıcı Düşünme Teknikleri (Beyin Fırtınası, Nitelik Sıralaması, Rol Yapma)
- Yaratıcılık ve Zekâ İlişkisi 2.4.6.Yaratıcılık ve Eğitim 2.5.Oyunun Tanımı Çocuk ve Oyun 2.5.2.Oyun ve Zekâ Gelişimi 2.6.Hafıza
- Hafıza Gelişimi 2.6.2.Konsantrasyon Dikkat 3. ZEKA OYUNLARINDA TEMEL BECERİLER 2.1. Zekâ Oyunlarında Problem Çözme 2.2. Zekâ Oyunlarında İletişim 2.3. Zekâ Oyunlarında Akıl yürütmedir.
Programda Zekâ Oyunlarının Temel Becerileri
- Zekâ Oyunlarında Problem Çözme
- Zekâ Oyunlarında İletişim
- Zekâ Oyunlarında Akıl yürütme
Programda Zekâ Oyunları ve Çeşitleri
- Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları
- Sözel Oyunlar
- Geometrik Mekanik Oyunlar
- Hafıza Oyunları
- Strateji Oyunları
- Zekâ Soruları
Programda Oyun Etkinliği Planlaması
- Oyun etkinliği planlama
- Oyun etkinliğinin uygulanması
- Oyun oynanacak yerin hazırlama
- Oyun araç-gereçlerini hazırlama
- Oyunu yönergesine göre oynama
- Yeni Oyun Öğretimi
- Oyunu tanıtma
- Oyunun kurallarını açıklama ve görev dağılımı yapma
- Oyunu kurallarına göre oynama
Programda Zekâ Oyunlarıyla İlgili Etkinlik Örnekleri
- Kim Önce Yapar?
- Tangramla Sanat Yapalım.
- Yumurtadan Tangram Çıktı.