Türkiye’de Okul Mezuniyet Türlerine Göre İstihdam Oranlarının Analizi

Türkiye’de mezun olunan okul türlerine göre istihdam oranları, eğitim sisteminin ve iş gücü piyasasının etkileşimini anlamak açısından büyük önem taşır. Farklı okul türlerinden mezun olan bireylerin iş bulma süreçleri, genellikle eğitim aldıkları alanlar, beceriler ve sektör talepleriyle şekillenir. Bu durum, yükseköğrenim ve mesleki eğitim almış bireyler arasında farklı iş gücü katılım oranları yaratırken, aynı zamanda eğitim seviyesi ile iş gücü piyasasına entegrasyon arasında önemli farklar ortaya çıkar. Bu farklılıkların analiz edilmesi, Türkiye’nin iş gücü ve eğitim politikaları hakkında daha kapsamlı bir değerlendirme yapmayı mümkün kılar.

Bu durumu verilerle destekleyerek analiz etmeye çalışalım;

Lisans ve Ön Lisans Mezunları: Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 verilerine göre, lisans mezunlarının kayıtlı istihdam oranı 2022 yılında %75,1 iken, 2023 yılında %75,6 olarak gerçekleşmiştir. Ön lisans mezunları için ise bu oranlar sırasıyla %63,5 ve %64,0 olarak kaydedilmiştir.

Mesleki ve Teknik Lise Mezunları: Mesleki ve teknik lise mezunlarının iş gücüne katılım ve istihdam oranları, diğer lise türlerine göre daha yüksektir. 2018 yılında mesleki ve teknik lise mezunlarının iş gücüne katılım oranı %66,1, istihdam oranı ise %57,4 olarak belirlenmiştir. Aynı yıl, diğer lise mezunlarının istihdam oranı %46,7’dir. Gelişmekte olan ülkemizde mesleki eğitimin önemi rakamlarla da sabittir. Mesleki eğitimde okullaşma ve öğrenci sayısı mutlaka artırılmalıdır.

Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin yaklaşık %31,1’i ne eğitimde ne de istihdamdadır. Bu oran, OECD ortalaması olan %13,7’nin oldukça üzerindedir. Ayrıca, 25-64 yaş aralığındaki lise mezunlarının istihdam oranı %62, üniversite mezunlarının ise %74 ile OECD ülkeleri arasında en düşük seviyededir. Bu  rakamlar üzerinde ayrıntılı şekilde durmak lazımdır. Sebeplerini belirleyerek alınması gerekli tedbirler alınmalıdır.

Eğitim-İşsizlik Çelişkisi :Türkiye, eğitim düzeyi arttıkça işsizlik oranının düşmediği nadir ülkelerden biridir. Bu durum, eğitim sisteminin ve ekonominin iş gücü piyasasının ihtiyaçlarına uygun olarak yapılandırılmadığını gösterir. Üniversite mezunları arasında işsizlik oranının yüksekliği, arz-talep dengesizliğine ve nitelik uyumsuzluğuna işaret eder.

Cinsiyet Eşitsizliği :Kadınların iş gücüne katılım oranı erkeklere göre oldukça düşüktür. Eğitim düzeyi arttıkça bu oran yükselse de yeterli değildir.

Tablo üzerinde bir kez daha incelemek gerekirse, eğitim seviyesi arttıkça istihdam oranlarının da genel olarak arttığını, ancak Türkiye’de bu eğilimin diğer ülkelere kıyasla daha zayıf olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum, iş gücü piyasasında nitelik uyumsuzluğu, ekonomik yapının eğitimli bireyleri yeterince değerlendirememesi ve eğitim sisteminin iş gücü taleplerine yeterince uyumlu olmaması gibi sorunlara işaret ediyor. Tablodaki veriler, eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi ve mezuniyet sonrası iş gücü piyasasına geçişin daha etkin hale getirilmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koyuyor.

Türkiye’de eğitim düzeyi ile istihdam oranı arasında bir bağ olsa da bu ilişki, iş gücü piyasasındaki arz-talep dengesizliği ve nitelik uyumsuzluğu nedeniyle zayıflamaktadır. Ayrıca, mesleki eğitimin iş gücü piyasasına yönelik daha doğrudan bir katkısı bulunsa da bu alanda daha fazla geliştirmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitimli bireylerin iş gücü piyasasına entegre edilebilmesi için hem eğitim sisteminin hem de ekonomik yapının uyumlu hale getirilmesi kritik önemdedir.

OECD standartlarına ulaşmak, sadece eğitim sisteminin değil, aynı zamanda iş gücü piyasasının, ekonomik politikaların ve toplumsal yapıların iyileştirilmesiyle mümkündür. Eğitim-iş gücü uyumu, girişimcilik, kadın istihdamı ve bölgesel kalkınma gibi çok boyutlu adımların bir arada uygulanması, sürdürülebilir bir istihdam artışı sağlayabilir.

Sonuç;

Türkiye’de mezun olunan okul türlerine göre istihdam oranları, eğitim düzeyi arttıkça genellikle daha yüksek olma eğilimindedir. Ancak, yükseköğrenim gören bireylerin iş gücü piyasasında karşılaştıkları zorluklar ve sektörel uyumsuzluklar, istihdam oranlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Meslek liseleri ve teknik okullardan mezun olanlar ise daha doğrudan iş gücü piyasasına entegre olabilmektedirler, ancak bu bireylerin maaşları ve kariyer ilerleme fırsatları genellikle daha sınırlıdır. Eğitim-iş gücü piyasası uyumu arttıkça, mezunların istihdam oranlarının ve genel ekonomik verimliliğin de iyileşmesi beklenmektedir. Bu bağlamda, eğitim politikalarının ve meslekî yönlendirmelerin güçlendirilmesi, iş gücü piyasasında daha verimli bir entegrasyonu sağlayabilir.

Bu bulgular, Türkiye’nin iş gücü piyasasında yapısal sorunlar olduğunu ve eğitim-istihdam ilişkisini güçlendirmek için kapsamlı reformlara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.