Büyüme vücut hacminin ve kütlesinin artışı demektir. Diğer canlılardan farklı olarak insan ömrünün 20 yılını büyüyerek geçirir. Vücut yapı ve gelişmesi yaşamın her döneminde aynı hız ve yönde değildir. Bazı dönemler hızlanırken bazı dönemler büyüme yavaşlar. Büyüme döneminde ilk 2 yıl çok hızlı ve önemlidir. Niceliksel büyüme ile birlikte gelişimde devam eder. Nicelik olarak desteklenen ve önemsenen büyüme kadar duygusal büyümede çok önemlidir.
0-3 yaş döneminde çocuklar özerkliklerini kazanırlar. Bu yıllarda özerklik duygusu kazanılmamışsa ileriki yaş dönemlerimde sorunlar ile kendini gösterecektir. Bu durum yaşı gelmesinde rağmen okula başlayamama, anneden kopmada güçlük, öz saygı düşüklüğü gibi kendisini gösterir. Çocuklar güçlü ve bağımsız olmak isterler. Bu dönemde sergilenen aile tutumları oldukça önem taşır. Korumacı aileler, cezalandırmalar, çocukların özerklik duygusunu engeller. Çocuklar için her şeyi yapmak yerine çocuklara fırsat verilmeli, yönlendirmelidir. Bunu kendin yapabilirsin!
Bu dönemde çocuk adına alınan her karar çocuğun sorumluluk almasını engellemekte ve ileriki yaşlarda başkaları tarafından yönetilen, kendi fikirlerini dile getiremeyen, kaygılı, yönergesiz hareket edemeyen birey olmalarına sebep olmaktadır. Çocuklara kendi kararlarını alma sorumlulukları gibi yaşına uygun sorumluluklar verilmelidir.
2-3 yaşlarındaki çocuklar oyuncaklarını toplayabilir, kendisi ile ilgili bazı durumlarda seçim yapabilir, yardım ile giyinip, soyunabilir. 4 yaşındaki çocuklar sofra kurumuna yardımcı olabilir, kendisine ait eşyaları ve oyuncakları yerine koyabilir, basit bazı yiyeceklerin hazırlanmasına yardımcı olabilir. 5 yaşındaki çocuklar yatağını toplayabilir, odasını düzenleyebilir, giyeceklerine seçerek giyinebilir, kirli giyecekleri sepete atabilir, sorulan sorulara gerektiği şekilde cevaplar verebilir, ayakkabısını yardımsız giyerek bağcık bağlayabilir, saçını tarayabilir.
Her çocuk aynı zamanda aynı sorumlulukları alamayabilir. Her çocuk farklı bir birey ve özelliklere sahiptir. Çocuğun özellikleri dikkate alınmalıdır. Çocuklar sorumlulukları yerine getirmeleri için engellenmemeli, yapamaz, giyemez gibi düşünceler ile çocuk adına yapılması gerekenler yapılmamalıdır. Engellenen çocuklarda okul korkusu çok yaygın olarak yaşanmakta, uyum problemleri yaşanmaktadır. Çocukların kendilerini ifade etmelerine izin verilmeli, onlar adına cevap vermemeli, seçimler yapmamalıyız. “Hayır, öyle demek istemiyor, kendin yapamazsın, o daha çocuk” gibi söylemlerden kaçınılmalıdır.
Çocuğun yapması gereken ama yaptırılmayan durumları ebeveynler yapıyor ve ilkokul döneminde sorumluluk alamadıklarından şikâyet ediliyor. Bu durumda koyulan kurallara, hazırlanan programlara da uyulmuyor. Çünkü nasıl yapacağını bilmiyor. Çatışma hali sonucunda davranış bozuklukları artıyor. Oluşan duygusal sorunlar ergenliğe veriliyor. Çocuklara küçük yaşlardan itibaren sorumlukları verilerek, engellenmeseydi çocuk kendisine güvenli, sorumlukları bilen biri olacak ve kurallara ihtiyaç duymayacaktı. Sorumluluk veren bir aile ortamında kurallar net ve azdır. Dişini fırçalaması, elini yüzünü yıkaması, kıyafetlerini giymesi, odasını toplaması, ders takibi, ödev yapması, uyku saati, eşyalarını kullanması, koruması, okul çantasını hazırlaması ailelerin en çok çatışma yaşadığı konulardandır. Buradaki davranışlar çocuğun yerine getirmesi gereken sorumluluklardır. Çocuk sorumluluklarının farkında ve uyguluyorsa sorun da olmayacaktır.
