Metaverse derken üç boyutlu sanal dünyalardan, evrenlerden bahsediyoruz. 21.yüzyılda teknolojiler giderek değişiyor.
Metaverse bu teknolojilerden birisidir.
Eğitim teknolojisinin tarihine baktığımızda yeni bir teknoloji çıktığında bu bizi çok heyecanlandırır. “Biz bunu eğitimde nasıl kullanacağız?” sorusunu sorarız hemen. Radyo çıktı “eğitimde nasıl kullanacağız?” sorusunu sorduk. Televizyon çıktı “televizyonu eğitimde nasıl kullanacağız?” diye sorduk. Tüm bu sorulardaki amacımız eğitimi daha etkili hale nasıl getirebileceğimizin arayışıdır. Bu arayışta teknolojileri daha etkili nasıl kullanabiliriz çabası içindeyiz. Hayatımıza bilgisayar girdi, internet girdi, tablet girdi derken günümüzde mobil cihazlara kadar eğitimin her alanında teknoloji kullanılmaktadır.
Bu teknolojileri eğitimde nasıl kullanabiliriz? Eğitimin herhangi bir alanına nasıl entegre edebiliriz?
Her teknoloji farklı özelliklerle geliyor, bizlere farklı fırsatlar sunuyor ama yine de teknoloji eğitimde amaç değil bir araçtır. Biz eğitim ve teknolojinin uyumunu yakalamak istiyoruz. Bir yandan çok fazla metaverse sanal gerçeklik olmalı bir yandan da hiç olmamalı diyenler var. Aslında dengeyi kurmak çok önemli. Biz bu sanal gerçeklik teknolojisi ortamlarının sunduğu imkanlardan faydalanmak bir yandan da bunu iyi yönde kullanmak bilinçli bir şekilde kullanmak istiyoruz. Böylece eğitim adına daha fazla fayda sağlamasını düşünüyor ve istiyoruz.
İleride 3 boyutlu sanal dünyaları öğrenme ortamlarında kullanmanın etkileri sürecinden geçeceğiz. Neye göre kabul edeceğiz ve neye göre kabul etmeyeceğiz? Bu sorular ışığında metaverse kullanım davranış niyetleri ve bunu etkileyen faktörleri şöyle sıralayabiliriz;
*Algılanan fayda, öğretmen ve öğrencide en çok etkileyen faktördür. Öğretmen ve öğrenci bu teknolojiyi faydalı bulursa kullanmaya niyetli olur.
*Kullanılan teknolojinin eğlence boyutu, öğrencinin kullanma motivasyonunu sağlar. Kullanma niyetini ve faydasını doğrudan etkiler.
*Ara yüzlerin kullanım kolaylığı, bu dünyaları ve sistemleri kolay bulan öğrenciler faydalı olacağına inanır. Bunlar olduğunda metaverse öğretmen öğrenciler tarafından kabul edilmesi kolaylaşıyor.
Fayda bu kadar önemliyken bu ortamlar bize ne gibi faydalar sunuyor. Öncelikle her sanal gerçeklik bir sanal dünya değildir. Sanal dünyaya girmek için sanal gerçeklik, arttırılmış gerçeklik ve farklı teknolojileri kullanabiliriz. Ama sadece sanal olması onu sanal dünya yani metaverse yapmıyor. Sanal dünyanın metaverse olabilmesi için üç temel etken vardır. Bunlar;
*Avatar, kendimizi ortamda nasıl ifade ettiğimizin karşılığıdır. Emojilerle, kullanıcı adlarıyla veya isimleriyle değil bu ortamda bunu avatarlarla 3 boyutlu karakterler ile yapıyoruz. Sanal dünyada ne kadar çok zaman geçirirsek avatarımızla kendimizi o kadar çok ilişkilendirebiliriz. Böylece metaverse de kendimize bir kimlik oluşturmuş oluruz.
*3 boyutlu (3B) ortam, metaversede en önemli şey fiziksel, sosyal ve birlikte olarak orada hissetmek ve çoklu etkileşimde bulunmaktır. O ortamı ve yaptıklarımızı hatırladığımızda gerçekmiş gibi orada olduğumuzu hissetmeliyiz.
Teknolojik araç minimum fiziksel bulunuşluk sağlasa da sosyal olarak birlikte hissetme duygusu verebilir. Ayrıca teknolojik araç yüksek fiziksel bulunuşluk sağlasa da sosyal olarak birlikte hissetme duygusu veremeyebilir.
Metaversede sosyal bulunuşluk önemli çünkü bu durum öğretmen ve öğrencinin memnuniyetini arttıracak ve dolayısıyla öğrenmeyi arttıracaktır. Öğrenme ile ilgili olarak nasıl ki sınıfta bireysel olarak öğrenciler farklıdır. Metaversede de farklı olacaklardır. Her öğrencinin ortama kaptırma eğilimi farklı olacaktır.
*Deneyimleme, metaverse ortamları ayrıca öğrencilerin deneyimleyerek öğrenme ortamları sunacaktır.
Metaverse faydasını gördük. Peki faydalı olabilmesi için “bu içeriği nasıl dolduracağız yani tasarlayacağız?” sorusuna bu defa cevap vermemiz gerekiyor.
Öğretim Tasarımı ⇄ Ortam Tasarımı
Sanal ortama boş bir alan olarak başlarsak, bu alanları öğretim ortamı olarak tasarlamak için ne yapacağız? Bu durum okul var, bina var ama öğretmenin hiçbir şey bilmeden öğretime başlaması gibidir. Metaverse boş alanlarında bu da yoktur. Bu yüzden öğretmen eğitimi çok önemlidir.
Ortam geliştirmeden önce o kazanımla ilgili öğretim ortamını tasarlarken “onun gerçekten 3 boyutlu olması mı gerekiyor?” sorusunu yöneltmeliyiz. Belki de çok daha farklı bir yöntemle öğreteceğiz.
Öğretimin bir amaca ve kazanımın öğrencinin ihtiyaçlarını karşılaması önemlidir. 3 boyutlu ortamların kazanımı edindirici, destekleyici ve verimli olması gerekiyor. Öğrencinin kendi düşüncelerini yansıtabilmesi, takım çalışmalarında aktif bulunabilmesi hem amacını hem de düşüncelerini yansıtabiliyor olması temel prensiptir. 3 boyutlu ortamlar aynı zamanda katılımcı odaklı olmalıdır. Katılımcıyı aktivitelere dahil etmeliyiz. Onun bu ortamı keşfetmesi için incelemesini sağlayan aktiviteler yapmalıyız. Öğrencini hareket edebildiği, tecrübe ettiği aktiviteler olmalıdır. Vereceğimiz kavrama yönlendirmek, o ortamda bir problem durumu oluşturmak veya kritik bir olay oluşturup onu çözmesini sağlamak gibi aktiviteler oluşturmalıyız.
Öğretim ortamları için önce mekânı, binayı tasarlamak doğru değildir. O kazanıma uygun aktivite düşünmek ve o aktiviteye uygun ortam tasarlamak gerekiyor. Nasıl ki bir web sayfasının kullanılabilirliği ve faydalı içeriğe sahip olması önemliyse bu ortamlar içinde önemlidir.
Tasarımların blockchain tabanlı olması, NFT entegreli olması ve oyunlaştırma ile sunulması elbette önemlidir. Bunlar sisteme mutlaka dahil olacaktır. Temel olarak öğretime odaklandığımızda ise “bu metaverse ne amaçla kullanılacak?” sorusuna cevap vermeliyiz.
Son olarak sanal gerçekliğin kullanılabileceği alanlardan birkaç tane sıralayabiliriz.
*Yabancı dil eğitimi
*Mesleki eğitim
*Öğretmen eğitimi
*Sanal kampüs
*Fen ve teknoloji eğitimi
*Oryantasyon
*Sağlık eğitimi
*Sanal müze…
Sabiha Ebcim
Fen Bilimleri Öğretmeni / Eğitim Koordinatörü
