Benlik saygısı, olaylar karşısında sağlıklı karar vermemiz, yapabileceklerimizi fark edip öz güvenli bireyler olabilmemiz konusunda bize yardımcı olur.
Hayatımız boyunca, kişiliğimizi ilgi ve yeteneklerimizi sorgulama ihtiyacı hissederiz. Neyi daha iyi yapıyorum? Bu konuda yetenekli miyim? Bu konuda başarılı olabilir miyim? Yapmaktan hoşlandığım şeyler ne? Bu gibi soruları kendimize sorarken, bazen kendimizi eleştirir bazen ise kendimizi överiz. Kendi yeterliliklerimize, değerlerimize ilişkin yaptığımız tüm bu sorgulamalar benlik saygısı kavramını ortaya çıkarır.
Benlik saygısı, bireyin kendisine olan inancını,güvenini,saygısını ve sevgisini kapsayan bir kavramdır. Benlik saygısını etkileyen birden fazla unsur bulunur. Genel olarak, yaş,fiziksel görünüm, sosyo-ekonomik durum, çevre, aile, arkadaşlıklar, sağlık durumu, olumlu ve olumsuz deneyimler, yetenekler, ilgiler benlik saygısını etkileyen unsurlardır.
Benlik saygısı, olaylar karşısında sağlıklı karar vermemiz, yapabileceklerimizi fark edip öz güvenli bireyler olabilmemiz konusunda bize yardımcı olur. İnsanın kendine, benliğine olan saygısı ne kadar yüksek olursa önüne çıkan zorluklar karşısında o kadar mücadeleci olabilir. Çünkü benlik saygısı yüksek olan kişiler, zorluklar karşısında pes etmez, zorlukların üstesinden gelebileceğinden emindir.
Benlik saygısı her insanda eşit şekilde bulunmamaktadır. Bu nedenle üç farklı gruba ayrılarak benlik saygısı incelenir. Bunlar: Düşük benlik saygısı, aşırı benlik saygısı, sağlıklı benlik saygısı şeklindedir.
Düşük Benlik Saygısı
Düşük benlik saygısına sahip kişiler, özgüveni en düşük olan kişilerdir. Yeteneklerinin, ilgilerinin farkında olmayıp kendilerine uygun hedefler koyamazlar. Eleştirilmekten korkarlar, kendilerini rahat bir şekilde ifade edemezler dolayısıyla atılganlık becerileri zayıftır. Toplum içerisinde konuşmaktan çekinirler ve içe kapanıktırlar. İnsanlara hayır demekte zorlanırlar, sürekli kendilerinden ödün vermek zorunda kalırlar. Düşük benlik saygısına sahip kişiler için her zaman kendi istekleri değil, başkalarının istekleri önemlidir. Bu kişilerin gözünde kendileri değil, başkaları daha değerlidir.
Aşırı Benlik Saygısı
Aşırı benlik saygısına sahip bireylerde, düşük benlik saygısının tam tersine, yeteneklerini fazlasıyla abartma söz konusudur. Kendilerine fazlasıyla güvenmekte, başkalarının tavsiyelerini değersiz görmektedirler. Hatalı davranışlar sergilerler ancak bu hatalardan ders çıkarmazlar. Başkalarının başarılarını küçük görürler. Eleştirilmekten hiç hoşlanmazlar, kendi bildikleri her zaman en doğrusudur. Aşırı benlik saygısına sahip kişiler çoğunlukla yalnızdırlar. Aşırı mükemmelliyetçi olmalarından, kendilerini ön planda tutup başkalarını değersiz görmelerinden dolayı sosyal ilişkileri olumsuz yönde etkilenir.
Sağlıklı Benlik Saygısı
Sağlıklı benlik saygısına sahip kişiler ise, kendine güvenen, özgüveni olması gerektiği gibi yerinde olan kişilerdir. Bu kişiler dış görünüşleriyle de kendilerinden emin görünürler. Yeteneklerinin, ilgilerinin farkındadırlar. Kendilerine uygun hedefler belirleyerek, adım adım başarıya ulaşmanın hazzını yaşarlar. Zayıf yönlerini bir eksiklik olarak görmez, kendilerini daima geliştirmek için çaba gösterirler. Sosyal ilişkilerinde yardımsever, paylaşımcı oldukları için grup çalışmalarında oldukça başarılıdırlar. Olumlu ya da olumsuz tüm özelliklerini kabul etmişlerdir. Başkalarının neler düşündüğüyle ilgilenmezler. Önemli olan kendilerinin ne düşündüğü ve ne hissettiğidir.
Kendimize yönelik inançlarımız, düşüncelerimiz bu şekilde farklı benlik türlerini oluşturur. Kimimiz daha özgüvenli benlik saygısı daha yüksek olurken, kimimiz daha içe dönük ve benlik saygısı düşük bireyler olabiliriz. Önemli olan kişinin kendini nasıl hissedeceği, benlik bütünlüğünü nasıl tamamlayacağıdır.
Özgüveni yüksek, kendinden emin bireyler olarak yetişmek ve bizden sonraki nesilleri yetiştirmek için, sağlıklı benlik saygısına sahip olmamız gerekir. Bunun için öğrencilerimizin, çocuklarımızın gelişimlerine katkıda bulunmalı, onların her koşulda yanlarında olduğumuzu onlara hissettirmez gerekir. Yeri geldiğinde başarılarından dolayı onları takdir etmeli,hata yaptıklarında ise doğruyu bulmaları için desteklemeliyiz. Herkesin kendi içinde özel, değerli ve yetenekli olduğunu onlara söyleyerek, benlik saygılarının gelişmesine yardımcı olmalıyız.
