Beynimizin sınırsız gücünü harekete geçirmenin tek anahtarı düşünmektir.
Hangi ebeveyn, çocuklarının akıllıca karar verme ve problem çözme becerilerini öğrenmesini istemez? Sahte haberlerin, dolandırıcılıkların ve aldatmacaların günlük yaşamın bir parçası olduğu bir dünyada eleştirel düşünmenin önemi her zamankinden daha açık.
Bu durum, teknolojik değişimin sürekli artan hızından kaynaklanmaktadır. Gelecekteki birçok işin özel gereksinimlerini doğru bir şekilde tahmin etmek imkansızdır. Yine de kesin olan bir şey var ki, eleştirel düşünme gibi sözde yumuşak beceriler, öğrencilerin geleceğin işyerinin alacağı şekiller ne olursa olsun uyum sağlayabilmelerini sağlayacaktır
İlk olarak, ‘eleştirel düşünme’ teriminin genel olarak kabul edilen tek bir tanımı yoktur. Bununla birlikte, en yaygın olarak öğretmenler olarak, üst düzey düşünme becerileri olarak bilinen becerilere atıfta bulunmak için kullanırız. Bu üst düzey düşünme becerileri, daha derin, daha karmaşık bir şekilde düşünmemizi gerektiren becerilerdir. Bloom’un taksonomisine aşina iseniz, hiyerarşinin üst seviyelerini düşünün – analiz edin, değerlendirin, yaratın. Bu eleştirel düşünme becerileri listesine çıkarımları da ekleyebiliriz. Basitçe söylemek gerekirse, eleştirel düşünme, öğrencinin bir konunun nesnel bir analizine girmesini ve bir yargı oluşturmak için mevcut bilgileri değerlendirmesini gerektirir. Eleştirel düşünme, yeni bilgileri değerlendirmek için sistematik bir yaklaşım gerektirir. Kendi bilgimizi ve sahip olduğumuz görüşlere nasıl ulaştığımızı ve verdiğimiz kararları nasıl aldığımızı sorgulamaya ve yansıtmaya bizi yönlendirir.
Konunun ayrıntılarına inmeden önce eleştirel düşünmeyi tanımlamak gerekiyor. Eleştirel düşünmeyi tanımlamak faydalı görünüyor. Bununla birlikte, erken Yunan felsefesinin zamanlarından beri tartışılan soyut bir kavram olarak, üzerinde uzlaşılmış bir tanım bulmak herkesin bildiği gibi zordur. Bağımsız, açık ve rasyonel düşünebilmek gibi, uzmanların eleştirel düşünmenin gerekli olduğu konusunda hemfikir oldukları beceriler vardır. Eleştirel düşünme, bir fikir veya problem üzerinde düşünme, akıl yürütme ve fikirler arasında mantıklı bağlantılar kurma yeteneğini içermektedir. Yapılan tanımlamaların çoğunluğu, eleştirel düşünmenin “pasif bir bilgi alıcısı olmaktan ziyade aktif bir öğrenici olmakla” ilgili olduğuna dikkat çekiyor.
Eleştirel düşünürler, fikirleri ve varsayımları yüz değerinde kabul etmek yerine titizlikle sorgularlar” diye yazıyorlar. “Her zaman fikirlerin, argümanların ve bulguların resmin tamamını temsil edip etmediğini belirlemeye çalışacaklar ve olmadıklarını bulmaya açık olacaklar. Örneğin, bir lise öğrencisi iklim değişikliği ile ilgili bir haber görebilir. Farklı argümanlar üzerinde düşünmek, konu hakkında daha fazla bilgi edinmek ve mantıklı bir sonuca varmak için eleştirel düşünme becerilerini uygulayabilir. Başka bir örnek verecek olursak, öğrenciniz bilindik bir sanatçı hakkında söylentiler yayan bir sosyal medya gönderisi görebilir. Bu sosyal medyadaki paylaşımın doğruluğunu değerlendirmek için eleştirel düşünme becerilerini kullanabilir.
Öğrencilerimizin neye inanacakları veya hangi eylem tarzını kullanacakları konusunda rasyonel kararlar alabilmek için eleştirel düşünebilmeleri gerekir. Eleştirel düşünememe, öğrencileri bulanık düşünmeye ve sağlam olmayan fikirlere inanma olasılığına karşı savunmasız bırakabilir. Eleştirel düşünme, öğrencilerin entelektüel olarak samandan buğdayı ayıklamalarına yardımcı olur. Güçlü eleştirel düşünme becerileri geliştirmek, öğrencilerin yalnızca en güçlü, en güvenilir bilgileri bırakmak için şüpheli verileri ortadan kaldırmasına yardımcı olur.
Özünde, eleştirel düşünme, inançlarımız için iyi nedenlere sahip olmakla ilgilidir. Manipüle edilmekten veya duygularımızın kölesi olmaktan kaçınmak için önyargılar (kendimize ve başkalarına) arasında gezinmemize yardımcı olur. Bunlar, ezici bilgi çağında gerekli becerilerdir. Öğrencilerimizin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak, onları yalnızca kusurlu fikirleri benimsemeye karşı bağışıklık kazanmalarını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bu beceriler işverenler tarafından en çok talep edilen becerilerinde kazanılmasını ve gelecekte çok iyi olmaya devam edecekleri anlamına gelir.
Eleştirel düşünme, alana yönelik genel bir düşünme becerisidir. Açık ve mantıklı düşünme yeteneği, yapmayı seçtiğimiz her şey için önemlidir. Eğitim, araştırma, finans, yönetim veya hukuk alanında çalışıyorsanız, eleştirel düşünmenin önemli olduğu açıktır. Ancak eleştirel düşünme becerileri belirli bir konu alanıyla sınırlı değildir. İyi düşünebilmek ve sorunları sistematik olarak çözebilmek her kariyer için bir değerdir.
