Finlandiya Eğitim Modelinde Bireye Özel Öğrenme ve Değerlendirme Sistemi
Her çocuk özeldir. Özel olan her insan farklı ve özel yöntemlerle öğrenebilir. İnsan robot olmadığı için her çocuğun aynı yöntemle öğrenmesinden söz etmek için ancak fabrikasyon bir üretimden bahsedilebilir. Tekstil üretimi tarzındaki öğretme yöntemleri yerine terzi tarzı ve kostümlerin bireye özel olarak ölçülüp biçildiği öğrenme modelleri eğitimdeki başarının özlenen ve arzulanan ideal noktası olabilir. “İndividualized learning style” ya da “tailor style learning model” veya “costumazier learning style” olarak ifade edebileceğimiz kişiye özel öğrenme modellerinin keşfedilmesi her çocuğun biricik ve özel olduğunu kabul etmekle mümkündür. Bu düşüncenin temelinde de çocuğu keşfetmek ve onun emsalsiz ve eşsiz yeteneklerini ortaya çıkarmak gaye ve düşüncesi vardır. Her çocuk keşfedilmeyi bekleyen bir elmas gibidir. Finlandiya eğitim modelinde her çocuğa bir elmasın keşfedilmesi gibi bakılması bu modelin başarısından yatan temel noktadır. “Beyaz zambaklar ülkesinde” kitabının yazarı Grigory Petrov’un “İdeal öğretmen” kitabında her çocuğun bir elmasa benzetilmesi ve yolda bulunan bir elmasın kuyumcu tarafından tozlarının silinip parlatıldığı gibi öğretmen tarafından da çocuğun eğitimle keşfedilmesi ve parlatılması Finlandiya eğitim modelinin başarısının arkasında yatan en önemli motivasyon kaynağıdır. Bu açıklamalar ışığında sınıfa gelen her çocuğun yeteneklerinin ve öğrenme stillerinin keşfedilmesi eğitimin en önemli keşfidir diyebiliriz. Öğrenme modeli keşfedilen her bir çocuk için Gardner’ın çoklu zekâ yaklaşımına benzer bir yaklaşımla farklı bir öğrenme modeli seçilerek çocuğun farklı ve özel bir şekilde özel bir öğretim sürecine tabi tutulması Finlandiya eğitim modelinin en önemli farkıdır. Farklı ve özel olan her bir çocuk farklı bir öğrenme modeli ile eğitime tabi tutulmaktadır. Bunun sonucunda da farklı öğrenme modelleri aynı ölçme değerlendirme yöntemi ile ölçülemeyeceği için standart ölçme araçlarını kullanmak uygun olmuyor. Çünkü açık uçlu ya da çoktan seçmeli testlerle standart değerlendirme yapmak farklı yetenekleri ve farklı öğrenme modellerini ölçemez. İşte tam da bu noktada farklı ve özgün ölçme değerlendirme modellerine ihtiyaç duyuluyor. Bu model de süreç değerlendirmesi dediğimiz modeldir. Bu model öğretmenin öğrenme sürecini dikkatlice takip ederek notlarını alması ve her bir öğrenci için bir portfolyo dosyası oluşturması ile tebarüz ediyor. Bu model çocuğu kaygı bozukluğuna itmeden yapılıyor. Çünkü çocuk değerlendirildiğini fark etmiyor bile. Bu modeli Türkiye’de nasıl uygulayabiliriz diye düşünürken MEB tarafından dönem başında yürürlüğe konulan süreç değerlendirmesi modeli sınavları ortadan kaldırarak Finlandiya modeline tatlı bir geçiş yapmamızı sağladı. Elbette Finlandiya modelinden esintiler taşımakla birlikte bu model Türk milli eğitim sistemine özgü motifler taşımaktadır. Bu yönüyle bize özgü bir modeldir. Bu yeni modelin uygulanması ile MEB yetkililerinin mukayeseli eğitim anlayışı ile dünya eğitim sistemlerini yakından takip ettiklerinin de izlerini görüyoruz. Bu da eğitimin geleceği adına ümitlenmemize ışık tutuyor. Fakat eğitimde yapacağımız başarıların kalıcılığını sağlamak için Finlandiya eğitim modelinin en önemli başarı faktörü olan milli mutabakat konusunu öncelikle halletmemiz gerekiyor. Çünkü eğitimde milli bir mutabakat olmadan kalıcı sonuçlar almak mümkün değildir. Bugün insanlar soruyor “MEB bakanı değiştikten sonra süreç değerlendirmesi uygulaması sona mı erecek.” Çünkü Finlandiya eğitim sisteminin en büyük başarı kaynağı 1963 yılında eğitimde sağlanan milli mutabakata uyarak sürekli olarak üzerine koyarak eğitimi geliştirmeleridir. Biz de ise farklı iktidarlar ve farklı bakanlar bir önceki dönemde yapılan eğitim uygulamalarını değiştirerek eğitimi adeta yap boz tahtası haline çevirmektedir.
Süreç değerlendirme sisteminin ve eğitimdeki güzel uygulamaların kalıcı olması için Türk eğitim sisteminde milli bir mutabakat sağlamalıyız. Türk milli eğitim sisteminin en acil ihtiyacı eğitimde farklılıkları kabul eden ve kuşatan milli bir mutabakat sağlama ihtiyacıdır.
Milli Eğitim Bakanı sayın Yusuf Tekin eğer eğitimde milli mutabakatı hayata geçirebilirse hem kendi adını hem de kendisine güvenen siyasi iradenin adını Türk eğitim tarihinin sayfalarına altın harflerle yazdırabilir.
Dr. Nadir Çomak
