Öğretim teknolojileri bir uzmanlık alanıdır ve her uzmanlık alanında olduğu gibi bir uzmanlık alanının en önemli bileşeni olan standart yeterlikler bulunmaktadır (Rasmussen, 2002). Öğretim teknolojileri uzmanlarına, öğretim teknoloğu denilmektedir. Tennyson (2001) öğretim teknoloğunu, teknoloji tabanlı öğrenme ortamında ihtiyaçları belirleyerek öğrenme ve performans problemlerini çözmek amacıyla öğretimsel geliştirme süreçlerini uygulayan kişi olarak tanımlamaktadır. Bununla birlikte öğretim teknoloğunun sahip olması gereken yeterlikler; eğitim temelleri, öğretim sistemleri geliştirme ve öğretim geliştirme süreç deneyimi hakkındaki yeterlikler olarak belirtilmektedir (Tennyson, 2001).
Öğretim teknoloğu her şeyden önce bir eğitimcidir. Bu nedenle eğitim temelleri hakkında gerekli yeterliklere sahip olması gerekmektedir. Tennyson (2001) öğretim teknoloğunun, öğrenme felsefesi, öğrenme kuramı ve öğretim kuramını eğitim temelleri hakkında bilmesi gereken ana bileşenler olarak açıklamaktadır. Çünkü bu temel eğitim bilgileri sayesinde ancak öğretim teknologları; öğretim tasarımına uygun öğrenme hedeflerini yazabilir, içeriği analiz edebilir, öğretim stratejilerini belirleyebilir, ortamı tasarlayıp uygulayabilir ve öğrenenleri değerlendirebilir.
Öğretim teknoloğunun sahip olması gereken bir diğer yeterlik ise öğretim sistemleri geliştirmektedir. Öğretim teknoloğu, öğretim sistemlerini geliştirebilmek için; profesyonel temellere, planlama ve analiz, tasarım ve geliştirme, uygulama ve yönetim yeterliklerine sahip olması gerekmektedir (Richey, Fields, & Foxon, 2001). Öğretim tasarımı sürecinde bu yeterlikler, öğretim teknoloğunun temel olarak hangi becerilere sahip olması gerektiğini göstermekle birlikte; analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme basamakları hakkında sahip olması gerekenleri de belirtmektedir. Bu yeterlikler sayesinde öğretim teknologlarının, öğretim tasarımı ile ilgili araştırma ve kuramları öğretim tasarımının basamaklarına uygulayacağı düşünülmektedir.
Öğretim geliştirme süreç deneyimi ise öğretim teknoloğunun sahip olması gereken bir diğer yeterlik olarak belirtilmekte; öğretim teknoloğunun başarılı öğrenme ortamları geliştirme sürecindeki performans ve deneyimlerinde yetenekli ve düşünceli olması gerektiği gösterilmektedir. (Tennyson, 2001). Bununla birlikte MEB (2008) de, öğretim geliştirme süreçlerine yönelik; öğretim sürecini tasarlama, planlama, düzenleme, teknolojik kavramları ve uygulamaları kullanabilme, öğretme, öğrenme ve programla ilgili materyalleri hazırlayabilme, uygulama ve değerlendirmelerini yapabilme, gelişimi izleme ve değerlendirme, iletişim becerileri ve mesleki gelişimi sağlama gibi yeterliklere sahip olunması gerektiğini belirtmektedir.
Sonuç olarak öğretim teknoloğu belirtilen bu yeterliklere sahip olmalı ve alanda çalışırken bunlara yönelik bilgi ve becerilerini geliştirmelidir. Bununla birlikte öğretim teknologları, kariyer planlaması yaparken sahip olması gereken yeterliklerden önce hayata yönelik ilgilerini dikkate almalıdır (Butler & Waldroop, 1999). Çünkü bir işe ilgi duyduktan sonra ona yönelik yeterliklerinizi de o yönde geliştirebilirsiniz; ancak ilgi duymadığınız bir işle ilgili hangi yeteneğe sahip olursanız olun, o işi istenilen veya istediğiniz düzeyde gerçekleştirmeniz mümkün değildir. Bu nedenle iyi bir öğretim teknoloğunun, ilgileri doğrultusunda bilgi ve becerilerini kullandığında başarılı olacağı düşünülmektedir.
Kaynaklar:
Butler, T., & Waldroop, J. (1999). Job sculpting: The art of retaining your best people. Harvard Business Review, 77(5), 144-152.
MEB. (2008). Öğretmen yeterlikleri: öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
Rasmussen, K. L. (2002). Competence at a glance: Professional Knowledge, skills and abilities in the field of instructional design and technology. In R. A. Reiser & J. A. Dempsey (Eds.), Trends and issues in instructional design and technology. Upper Saddle River, New Jersey: Merrill/Prentice Hall.
Richey, R. C., Fields, D. C., & Foxon, M. (2001). Instructional design competencies: The standards (3 ed.). Syracuse, NY: ERIC Clearinghouse on Information & Technology. .
Tennyson, R. D. (2001). Defining core competencies of an instructional technologist. Computers In Human Behavior, 17, 355-361.
