20. Millî Eğitim Şûrasının Gündemi Ne Olmalıdır? (2)

20.Millî Eğitim Şûrası 1-3 Aralık 2021 tarihinde Ankara’da “Eğitimde Fırsat Eşitliği” ana gündemiyle toplanacaktır. Şuranın hazırlık çalışması olarak kamuoyuna yansıyan yönüyle http://sura.meb.gov.tr/gorus/ adresinden şu açıklama yapılmıştır: Bu tarihî süreçte siz değerli eğitim paydaşlarının gündem konuları hakkındaki düşünceleri eğitim ve öğretimle ilgili politika kararlarının belirlenmesinde Bakanlığımıza yol gösterici olacaktır. Gündem konularıyla ilgili tespit, öneri, talep ve görüşlerinizi 10 Ekim 2021 tarihine kadar aşağıda yer alan formdan gönderebilirsiniz.

20. Millî Eğitim Şûrasının Gündemi Ne Olmalıdır? (2)

Bugüne kadar toplanan Milli Eğitim Şuralarının belirli bir zaman aralığında toplanmadığı görülmektedir. 20 şuranın ortalama toplanma aralığı 5 yıla tekabül etmektedir. Askeri darbelerden sonra şuraların daha sık toplandıkları ve daha ciddi kararlar aldıkları dikkati çekmektedir. Sivil yönetimler döneminde şuraların toplanmasının kısmen ihmal edildiği anlaşılıyor. Örneğin 19. Millî Eğitim Şûrası 2014 yılında toplanmış,  20. Şura 2021 yılında toplanacaktır. Dünyada bu kadar teknolojik gelişmeler olurken bu gecikme çağı yakalama noktasından bir ihmal olarak değerlendirilebilir. Şuraların toplanma periyotları standart bir zaman aralığına bağlanmalıdır. Şimdiye kadar yapılan şuralarda en sık tekrarlanan toplanma aralığı 3 ile 4 yıl olarak dikkat çekmektedir. Buradan hareketle Milli Eğitim Şuraları 3 yılda bir toplanabilir yönünde bir karar alınabilir.

Milli Eğitim Şuralarının gündemleri ve toplantıda alından kararlar incelendiğinde hazırlık çalışması güçlü olan şuralarda daha verimli kararlar alındığı görülmektedir. Şuranın toplanmasını sağlayan motivasyon kaynağı da şura gündeminin ve alınan kararları etkilemektedir. Özellikle son 7 yıldan beri Türkiye devasa boyutta sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlarla boğuşurken eğitim yönüyle sorunlara çözüm bulmak amacıyla yapılan şuranın gecikmeli olarak toplanması ciddi bir ihmal olarak yorumlanabilir.

Türkiye gibi merkezi yönetimlerin hâkim olduğu ve eğitimin tek bir merkezden yönetildiği ülkelerde milli eğitim şuralarına atfedilen önem de artmaktadır. Milli eğitim şuralarının bugüne kadarki gündemleri ve alınan kararlar incelendiğinde aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir:

1. Şuralar ülkenin bekasını ilgilendiren hayati konular esas gündem yapılarak toplanmıştır. Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin eğitim politikalarının belirlendiği 1. Millî Eğitim Şûrası buna örnek verilebilir.
2. Eğitim adına yapılan büyük atılımlar ve köklü değişimler milli eğitim şuralarında alınan kararlar sonucunda yapılmıştır, örneğin Hasan Ali Yücel döneminde alından kararlar buna örnek olarak verilebilir.
3. Milli eğitim şuraları yapılan askeri darbelerden sonra ülkenin eğitim yapısının şekillendirmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Askeri darbelerden sonra toplanan şuralarda önemli yapısal kararlar alınarak uygulamaya konulmuştur. Bu durum şuraların güçlü bir motivasyon kaynağı olduğu zaman daha güçlü kararlar aldığı şeklinde yorumlanabilir.
4. Anarşi, kaos ve toplumsal çalkantıların olduğu dönemlerde milli eğitim şuralarının toplanması ihmal edilmiştir. 1974-1981döneminde 7 yıl şura yapılamamıştır. Aynı şekilde 1999-2006 döneminde de şura 7 yıl  toplanamamıştır.
5. Şura gündemleri ve şuralarda alınan kararların çoğunlukla birbirinin tekrarı mahiyetinde olduğu görülmektedir. Bu durum şura gündemlerinin ciddi bir hazırlık süreci sonucunda yapılması gerektiğine işaret edebilir.
6. Milli Eğitim Şuralarında alınan kararların ne kadarının uygulandığına dair bir takip mekanizması bulunmamaktadır. Bu durum kaynak ve zaman israfına neden olmaktadır. Bu amaçla şura kararlarını izleme ve takip birimlerinin oluşturulması önem arz etmektedir.
7. Milli Eğitim Şurasının ana teması “Eğitimde Fırsat Eşitliği” olarak belirlenmiştir. Acaba bu ana gündem isabetli seçilmiş midir? Bu konunun kamuoyu nezdinde tartışmaya açılmasında yarar vardır. Özellikle eğitim paydaşları yapılacak olan bu şuranın ana gündem maddelerinin neler olması konusunda fikir beyan etmeliydi. Bu süreç veli ve öğretmen görüşlerinin toplandığı okul müdürlüklerinin hazırlayacağı raporlardan, ilçe milli eğitim müdürlükleri ve il milli eğitim müdürlükleri tarafından hazırlanacak raporlardan ve Sivil Toplum Kuruluşları tarafından hazırlanacak olan kapsamlı ve geniş katılımlı raporlarla şekillendirilebilirdi. Böylece ana gündem oluşturma süreci ülkenin gerçek gündemini yansıtmış olurdu. Bu öneri gelecek şuralar için uygulanabilir.
8. Milli Eğitim Şurasında aşağıdaki güncel sorunlar gündeme alınarak uzmanlar tarafından tartışılabilir ve çözüme yönelik kararlar alınabilir. Bu konudaki gündem teklifleri aşağıda sunulmuştur:
9. Okul öncesi eğitim güçlendirilmeli ve çağın ihtiyaçlarına göre yetenek yönelimi ve uygulama esaslı olarak yeniden yapılandırılmalıdır.
10. İlköğretim sistemi hayatın gerçek uygulamalarını öğretecek biçimde yeniden yapılandırılmalıdır. Çocuklara dil, tarih, coğrafya ve milli ahlak bilinci kazandırmak için yerli eğitim modelleri aranmalıdır.
11. Ortaokul döneminde sınav sisteminin oluşturduğu kargaşa oradan kaldırılmalı ve yetenek yönelim sistemi ile gerçekçi ve bilimsel bir kademeli geçiş sisteminin uygulanmasına geçilmelidir.
12. Lise öğretiminde yetenek keşfi ve mesleki yönlendirme yapılarak gençlerin hayata bir an önce başlaması için çözümler aranmalıdır.
13. Gençlerin dünyayı ve kendi yaşadığı ülkeyi nasıl algıladığı konusu üzerinde önemle durularak dünya ile entegre olabilecek bir milli duruş sergileyecek gençlerin nasıl yetiştirileceği konusu üzerinde çözümler aranmalıdır.
14. Mesleki eğitim güçlendirilmelidir. Bu amaçla gençlerin sanayi ve okul iş birliği ile yaparak ve yaşayarak yetişmesinin yolları aranmalıdır. Meslek liseli gençlerin neden kendi alanındaki bölümleri tercih etmediği üzerinde önemle durulmalıdır.
15. Sürdürülebilir kalkınma için eğitim ve sürdürülebilir çevre için eğitim temaları 20. Milli Eğitim Şurasında mutlaka ana gündem olarak tartışılmalıdır. İklim değişimi, küresel ısınma, iklim krizi, çevre kirliliği, gıda ve temiz su güvenliği, orman yangınlarının önlenmesi, atık yönetimi gibi konular şurada komisyon çalışmaları şeklinde mutlaka ele alınmalıdır. Haddizatında bu konu 20. Milli Eğitim Şurasının ana gündemini teşkil etmesi gereken en temel sorunlardan en başta gelenidir.
16. Hijyen ve sağlık, öz bakım, empati ve çevreye ve canlılara saygı konusu bu şurada önemli bir gündem olarak yerini almalıdır.
17. E-öğrenme ve internet teknolojileri konusu dikkatle ele alınarak çocukların ve gençlerin doğa ve teknoloji dostu olarak nasıl yetiştirileceği yönünden çözümler aranmalıdır.
18. Ders kitapları konusu yeniden ele alınmalıdır. Bu konuda şu sorulara cevap aranmalıdır:
    1. Kâğıt baskılı ders kitapları ne kadar gereklidir?
    2. E-kitap dönemine geçmenin zamanı gelmedi mi?
    3. Devlet kitap hazırlama işinde kalmalı mı?
    4. Kitaplar ABD ve İngiltere’de olduğu gibi özel yayınevleri tarafından hazırlanıp piyasaya sunulamaz mı?
19. Vandalizm ve şiddetin önüne nasıl geçilebilir?
    1. Kadın cinayetlerini önlemek için eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    2. Trafik terörünü önlemek için eğitimin rolü ne olmalıdır?
20. Aile kurumunun yaşatılmasında eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    1. Ailenin önemi eğitimde nasıl anlatılabilir?
    2. Evlilik oranları nasıl artırılabilir?
    3. Boşanma oranları nasıl azaltılabilir?
    4. Aile içi şiddet nasıl önlenebilir?
21. Üretim ve istihdamın artırılmasında eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    1. Girişimcilik eğitimleri girişimci gençler yetiştiriyor mu?
    2. İnnovasyon ve teknolojik gelişmelere uygun bir gençlik yetiştirtebiliyor muyuz?
22. Öğretmen motivasyonu nasıl artırılabilir?
    1. Öğretmenlerin toplumsal liderlik rolü nasıl güçlendirilebilir?
    2. Öğretmenlerin saygınlığı nasıl artırılabilir?
23. Eğitimin finansmanı nasıl güçlendirilebilir?
    1. Eğitim faaliyetlerinde yerel yönetimlerin rolü nasıl artırılabilir?
    2. Eğitim kurumları nasıl üretim yapan fabrikalara dönüştürülebilir?
    3. Bilimsel buluş ve patentlerin sayısı nasıl artırılabilir?
    4. Gençler icat ve keşiflere nasıl özendirilebilir?
24. Önümüzde duran yaşlılık sorununa çözüm konusunda eğitim alanında neler yapılabilir?
25. Gıda güvenliği ve sağlıklı beslenme konusunda eğitime dair nasıl çözümler üretilebilir?
26. Birlikte yaşama kültürü ve toplumsal huzur nasıl artırılabilir?
    1. Bilimsel düşünce nasıl yaygınlaştırılabilir?
    2. Siyasallaşma ve kutuplaşma eğitimle nasıl önlenebilir?
27. Olumlu, yapıcı, motive edici, cesaret verici bir dil nasıl geliştirilebilir?
    1. Medyada yapıcı dil geliştirmede eğitimin katkısı ne olabilir?
    2. Siyasette yapıcı dil geliştirmede eğitimin katkısı ne olabilir?
28. Milli ve küresel ölçekte medeniyet değerlerimizden kopmadan stratejik ve jeopolitik bir mensubiyet anlayışını geliştirmede eğitimin rolü ne olmalıdır?
    1. Milli tarih algısı nasıl güçlendirilebilir?
    2. Milli coğrafya algısı nasıl güçlendirilebilir?
    3. Yerli teknolojiler nasıl geliştirilebilir?
    4. Tarihinden ilham alan gençler nasıl yetiştirilebilir?
    5. Bu coğrafyada var olabilmek için eğitim gerçekten işlev görüyor mu?