Üstbiliş kavramı, bireylerin zihinsel faaliyetlerinden tahmin, planlama, izleme ve değerlendirme yeteneklerini ifade etmektedir (Özsoy, 2008).
Üstbilişin akademik başarı ile ilişkili olmasının öğrenilmesi ile birlikte öğrencilere nasıl öğretileceğinin incelendiği birçok araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırmalarda çoğunlukla sosyal destek ortamlarının oluşturulması gerektiği, dönütlerde bulunma, etkileşimli problem çözme, yansıtıcı sorular sorma, durum bilgisini tartışabilme, kontrol listelerini kullanabilme benzerindeki yöntemlerinin sıklıkla kullanıldığı görülmüştür (Özsoy, 2008).
Üstbilişsel plan ile yürütülen dersler esnasında öğrencilerden problemleri sistematik analiz ederek, basitleştirmelerini, alternatif çözüm yaklaşımlarını kullanmalarını, problemi farklı biçimlerde tanımlamalarını, çözümlerini doğrulamalarını içerdiği bir öğretim süreci planlanmıştır. Etkili problem çözme süreçleri öğrencinin öğrenme çalışmalarını izlemesini, düzenlemesini ve değerlendirmesini içerir (Özsoy, 2008).
Derslere üstbilişsel uygulamalar entegre edilirken kullanabileceğimiz stratejilerden biri IMPROVE stratejisidir. Introduction (Giriş), Metacognitice questioning (Üstbilişsel sorgulama), Practising (Uygulama), Reviewing (Gözden geçirme), Obtaining mastery (Düşük ve yüksek bilişsel süreçlerde uzmanlık), Verification (Doğrulama) ve Enrichment (Zenginleştirme) basamaklarından oluşan bu stratejinin her basamağı sırayla öğrencilere verilecek şekilde bir ders tasarımıyla üstbilişsel gelişim desteklenebilmektedir.
Introduciton (Giriş) kısmında öğrencilerin dikkatini çekecek kısa videolar, mini hikayeler, görseller veya uyaran araçlar kullanılarak derse başlanabilir.
Metacognitice questioning (Üstbilişsel sorgulama), öğrencilerin giriş kısmında hakkında düşündüğü konu üzerine önbellekteki tüm bilgileri, geçmiş bilgi ve deneyimleri aktaracak nitelikte sorular sorulur. Bu kısımda genellikle bir beyin fırtınası ortamı oluşturulur.
Practising (Uygulama) konuyu uygulayarak öğretebilecek bir uygulama yapılır. Bu uygulamalar minik modeller hazırlamak, çarpım tabloları oluşturmak, yeni bir strateji üretmek, konuya yönelik yaratıcı etkinliklerle hazırlanmış bir çalışma kağıdı olabilir…
Reviewing (Gözden geçirme), öğrenilen her konu mutlaka sıklıkla tekrar edilmeli ve bilgiler taze tutulmalıdır. Bu bölümde ilerlenen 3 boyut gözden geçirilerek varsa yanılgılar temizlenmelidir.
Obtaining mastery (Düşük ve yüksek bilişsel süreçlerde uzmanlık), stratejinin en zor kısmıdır. Her öğrenci bu noktaya ulaşamayabilir. Öğrencilerin rutinde karşılaşmadıkları problemleri çözmeleri, yaratıcı problemlerle stratejiler kullanmaları, öğrendikleri tüm bu bilgileri sentezleyerek yeni fikirler bulup bunları kullanmaları istenmektedir.
Verification (Doğrulama), öğrencilerin tüm bilgileri üzerinden geçilerek varsa yanılgılar temizlenir ve kalıcı öğrenme gerçekleşir.
Enrichment (Zenginleştirme), stratejinin son basamağıdır. Öğrenciler bu basamakta öğrendikleri tüm bilgiler, edindikleri deneyimler aracılığıyla kendi öğrenme süreçlerini geliştirirler. Bu bölümde öğrenci kendi stratejisini oluşturabilir, formül üretebilir, tasarım yapabilir.
Bu yedi basamaktan başarılı şekilde ilerleyen bir öğrenci için gelişim kuşkusuz olacaktır. Biz öğrencilerin üstbilişsel becerileri üzerinde çalışırken üstbilişsel becerileriyle birlikte hayatın tümünü bir öğrenme ortamı olarak anlamlandırmalarını, kendi öğrenme biçimlerini çözmelerini, strateji üretme ve kullanmanın öğrenme süreçlerinde ne kadar önemli ve kolaylaştırıcı olduğu gibi bilgileri edinmelerini bekleriz. Bu gelişimi sağlayan bireyin de hayat boyu kalıcı öğrenme süreci kolaylıkla devam eder. Tüm bu nedenlerle öğrenmede üstbilişsel beceriler, bilgi ve deneyimler oldukça kıymetlidir.
