Son zamanlarda mesleki eğitim konusu her zamankinden daha fazla ülkemiz gündemindedir. Resmi kayıtlara göre ülkemizde eleman arayan işyerleri ve iş arayan insanlar bulunduğu herkesçe bilinmektedir. Bir yanda meslek sahibi olmaya ihtiyaç duyanlar diğer yanda meslek değiştirmek yeni bir meslek öğrenecekler ile mesleğinde kendisini geliştirmek isteyenler de bulunmaktadır. Sektörde kendi ihtiyacı için eğitim merkezi açmış az sayıda kurumsal firma, üniversitelerin sürekli eğitim merkezleri, Belediyelerin İSMEK gibi kursları, İŞKUR kursları, Halk Eğitim Merkezleri ve özel meslek edindirme kursları dışında özellikle mesleki teknik alanda yaygın ve bilinen fazlaca imkan bulunmamaktadır.
Olan kurslar da ağır ve pahalı teknolojik altyapı gerektirmeyen alanlara odaklanılmaktadır. Ülkemizde varolan tüm imkânların bu ülkenin kaynakları olarak milletin hizmetine sunulması beklenir. Ülke genelinde hemen her il ve ilçede hizmet vermekte olan meslek liselerimizin atölye ve laboratuvar donanımları ile görev yapmakta olan atölye ve meslek dersi öğretmenleri çok önemli kaynaklarımızdan biridir. Acaba bu kaynağı örgün eğitim dışında ne kadar verimli kullanmaktayız? Meslek liselerinde öğrencilerin kullanmadığı saatlerde hafta için akşam, hafta sonu, yarıyıl ve yaz tatillerinde meslek kursları açılamaz mı? Bu kaynaklar “okullar hayat bulsun projesi” kapsamında değerlendirilemez mi?
Mesleki ve teknik eğitim alanında meslek liselerimizin meslek edindirme, değiştirme, geliştirme ve uyum kursları yapabilme kapasiteleri ve imkânları Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce çıkarılan genelgeyle son bulmuştur. MEB Hayatboyu Öğrenme Genel Müdürlüğü 04.10.2016 tarih E.10757925 sayılı yazıyla Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin yaygın eğitim alanında kurs açma hakları varken iptal edilmiş olup isteyen meslek liselerinin Halk Eğitim Merkezleriyle işbirliği yaparak kurs açabilecekleri bildirilmiştir.
Maalesef bugüne kadar ciddi oranda bu kurumlar arasında işbirliği gerçekleşmemiştir. İki farklı genel müdürlük e-yaygın şifresine inatla kilitlenip kalmıştır. Tüm meslek liselerine sadece e-yaygın şifresi verilerek ve bağımsız olarak Kaymakamlık izniyle kurs açabilirler. Kursiyerlerini ve sertifikaları yine Hayatboyu Öğrenme Genel Müdürlüğü sistemine kayıt edebilirler ve bu iş sorunsuz yürüyebilir. Binlerce insan bu sayede ücretsiz meslek öğrenebilir, mesleğinde eksiklerini tamamlayabilir ve belgesi olmayanlar da belge sahibi olabilirler.
İstanbul’da 2007–2013 yılları arası dönemde bu kapsamda seçilen merkezi ilçelerde ve donanımlı atölyeleri olan belirli meslek liselerinde ihtiyaç duyulan mesleklerde ÖZİMEK “Özel İdare Meslekî Eğitim Kursları” açılmıştır. Proje fikri, başarılı işadamı ve halen Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı olan Hasan Büyükdede tarafından sanayicilerin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünün kısa zamanda nasıl yetiştirileceği konusundaki arayışından ve çalışmalarından ortaya çıkmıştır.
ÖZİMEK, meslek kursları açarak öncelikle mesleksiz ve işsiz insanları meslek sahibi yapmayı, istihdama destek olmayı, çalışanların da mesleklerinde yenilenmelerini ve intibaklarını sağlamayı hedef almış bir çalışmaydı. İstanbul İl Özel İdaresi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve İŞ-KUR İl Müdürlüğü işbirliğinde başarıyla yürütülmüştür. Ülkede ilk defa farklı kurumların bir araya gelerek güç birliği yaparak başlattığı, uzun soluklu devam ettirdiği, olumlu sonuçlar aldığı bir meslekî eğitim faaliyetiydi. Daha sonra bu projeden esinlenilerek UMEM Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri adıyla benzer merkezi bir proje hayata geçirilmiştir.
Proje duyulup olumlu sonuçları görüldükten sonra işadamlarından gelen talepler doğrultusunda ÖZİMEK Meslekî Eğitim Kursları örnek alınarak İTO tarafından TÜRKMEK “Uluslararası Meslekî ve Teknik Eğitim Kursları Projesi” uygulamaya konulmuştur. Tarihi ve coğrafi bağlarımız olan bölgeler (Kafkaslar, Balkanlar, Orta Asya ve Türkî Cumhuriyetler) ile Afrika’daki dost ve kardeş ülkelerde de istihdamın korunması, artırılması, geliştirilmesi ve işsizliğin azaltılması amacıyla bu ülkelerin sektörel öncelikleri göz önünde tutularak, iş gücü arz ve taleplerinin karşılanması, ekonomik sebeplerle diğer ülkelere göçün önlenmesi hedeflenmiştir.
Ülkemizle, dost ve kardeş bu ülkeler arasındaki ekonomik, sosyal ve kültürel bağların pekiştirilmesine katkı yapacak proje ile buralarda yatırım yapacak Türk firmalarının, Türkçe bilen, nitelikli, mesleki ehliyetli eleman ihtiyacı da karşılanmıştır. Proje İTO ve TİKA’nın ev sahipliğinde İŞKUR ve İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü desteğiyle İstanbul’da hayata geçirilmiştir. 2012–2017 arasında 43 farklı grupla 3, 6, 8 aylık kurslar İstanbul’a getirilen gönüllü yabancı kursiyerlere yatılı olarak yapılmıştır.
Projenin işleyişinde; meslek liseleri, bulundukları çevredeki işsiz ve çalışanların kurs ihtiyaçlarını tespit etmektedir. Bu tespitleri okulundaki öğretmen, atölye imkânları ve diğer fizikî şartları dikkate alarak, hangi alanlarda meslek eğitimi kursu verebileceğinin teklifi İl Milli Eğitim Müdürlüğü aracılığıyla tüm ortakların temsil edildiği yürütme kuruluna sunulur. Kurs teklifleri, alt komisyonca projenin mali kaynakları, coğrafi dağılım, kurs aciliyeti, kursiyer yapısı, sektörün ihtiyacı, okulun daha öncesi kurs başarısı gibi kriterleri dikkate alarak değerlendirmekte ve yürütme kurulunca karara bağlanmaktadır.
Kurs açması uygun görülen okullar, kurs açma dosyası (müfredat, kurs programı, öğretmenleri, saatleri, günleri, kursiyer listesi) ile protokol imzalanmaktadır. Kursların başladığı ilk gün, tüm kursiyerlere tanıtım filmi izlettirilmekte, kurslarda uyulacak ve dikkat edilecek kurallar bizzat okul müdürü ve müdür yardımcısı tarafından anlatılmıştır. Ayrıca İTO insan kaynakları borsası ile İŞKUR’a internet üzerinden iş başvuruları hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Kursun başladığı aydan itibaren okul denetleme listesine alınmaktadır. Kurs bitimine kadar denetimler her ay en az bir kez kurs merkezine haber vermeden yapılmıştır.
İstanbul Ticaret Odası (İTO), ÖZİMEK (Özel İdare Mesleki Eğitim Kursları) Projesi ile Dünya Odalar Yarışması’nda ”En İyi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi” dalında 41 ülkeden başvuran 72 oda arasında birinci seçilerek ödüllendirilmiştir. Projeyle 2007–2013 yılları arasında 88 farklı meslek lisesinde, 143 farklı dalda, yaklaşık 30 bine yakın insana meslek eğitimi imkanı sunulmuştur. Katılanların üçte biri meslek ve sertifika sahibi olarak işe yerleştirilmiş, bir o kadarı da işindeki pozisyonunu güçlendirmiştir.
Kursların başarılı olmasının altında, mesai saatleri dışında açıldığı için görev yapanlara verilen tatmin edici ücret, okul yönetici ve öğretmenlerinin dikkatli çalışması, yürütme ve denetim kurulunun titizliği, İTO insan kaynakları borsası yazılımıyla iş ve eleman arayanların buluşturulması, farklı imkanları olan kurumların etkili uyumlu işbirliği ve desteği sayılabilir. İstanbul Ticaret Odası yönetiminin projeye maddi ve manevi hamilik yapması da projenin sürdürülebilirliğini sağlayan en önemli etkenlerdendir.
Proje yürütme kurulunda görev yapmış birisi olarak İstanbul gibi mega kentte uzun solukla ve başarıyla tamamlanmış yetişkin mesleki ve teknik eğitimde örnek uygulamanın model alınarak tecrübe birikiminin tekrar hayata geçirilmesi pekala mümkündür. Eğitime herkesin her zaman ihtiyacı vardır. Bu tür faaliyetler ara verilmeden sürdürülmelidir. Nüfusun ya da işgücünün sayısal çokluğu yanında insan kaynağının nitelikli ve verimli olması avantajdır. Bu sayede dünyayla rekabet edilebilir nitelikte üretim yapılabilir. Tıpkı okur-yazar seferberliği gibi çalışmalar aralıksız yapılmalıdır.
