Zorbalık bilinçli bir şekilde başkalarına sözel saldırı, fiziksel taciz veya daha ince bir baskı metodu olan manipülasyon yoluyla zarar verme davranışıdır. Zorbalık, tüm insanları; yaşına, cinsiyetine, etnik kökenine, dini inancına veya sosyoekonomik durumuna bağlı olmaksızın, her ortamda, bir veya birden çok zamanda etkileyebilen ve dünyanın her yerinde yaygın olarak görülen bir sorundur.
Tüm dünya ülkelerini ilgilendiren zorbalığın okullarda yaygınlaşması çocukların ve gençlerin fiziksel ve psikososyal sağlığını tehdit etmektedir. Zorbalığın öğrenciler için ciddi bir travma olduğu etkilerinin okul dönemi ile sınırlı kalmayıp yaşam boyu sürdüğü ve toplum sağlığını da olumsuz etkilediği kabul edilmektedir.
Okullarda meydana gelen saldırganlık olaylarının bir türü olan okul zorbalığı eğitim-öğretim etkinliklerini olumsuz yönde etkilemektedir. Çocuklar üzerindeki psikolojik ve sosyolojik etkileri sadece okul yıllarıyla sınırlı kalmayıp yasamın sonraki dönemlerinde de devam etmektedir. Bu etki sadece zorbalığa maruz kalan kurbanların değil, aynı zamanda zorbalığa tanık olanların ve zorbaca davranışları alışkanlık haline getiren çocukların da gelişimini olumsuz biçimde etkilemektedir.
Yurt dışında ve ülkemizde yapılan çalışmalar, okul zorbalığı kavramının son yıllarda eğitim literatüründe yer aldığını ve gittikçe bu olgunun yaygınlaştığını yansıtmaktadır.
Yapılan araştırmalar çocukların neredeyse %30’unun zorbalığa karşı sessiz kaldığını göstermiştir. Bu yüzden çocukların akran zorbalığı ile ilgili farkındalıklarını arttırmak ve zorbalığa uğradıklarında nasıl davranabileceklerini ya da bir başkası zorbalığa uğradığında ne yapmaları gerektiğini öğretmek temel amaç olmalıdır. Ama geleneksel öğretim yöntem ve teknikleri ile çocuklarda öğrenmenin verimli bir şekilde yaşanmadığı gözlemlenmektedir. Bunun yerine teknoloji alanındaki gelişmeler ve teknolojinin çocuklar tarafından daha yaygın kullanılmaya başlanması göz önünde bulundurularak çocukların ilgisini daha çok çeken ve çocuklara daha çok hitap eden video oyunlar ve simülasyonlar kullanmak öğrenmeyi daha kolaylaştıracaktır.
Belirlenecek olan yaş gruplarına göre hazırlanacak oyunlarda; çocuklar bir oyun karakterini yönetecek. Bu karakter karşılaştığı bazı söz ve davranışların zorbalık olup olmadığına karar verecek. Seçtiği seçeneğe göre geri bildirim verilecek. Daha sonra çocuğun seçtiği karaktere zorbalık ile karşılaştığında çeşitli seçenekler sunulacak. Çocuğun tercih ettiği seçeneğe göre hikaye şekillenecek. Böylece çocuk tercih ettiği davranışın sonuçlarını görmüş olacak.
Çocuklar zorbalığın ne olduğunu zorbalık türlerini, zorbalık döngüsünü, hangi davranışların zorbalık olduğunu, zorbalıkla nasıl başa çıkabileceğini öğrenir.
Zorbalık, mağdurların psikolojik durumları üzerindeki etkileri:
- Gerginlik, korku ve stres,
- Mağdurların öz-güven ve öz-saygı hislerinde değişiklik,
- Depresif ve sinirsel zorlukların tekrarlanması,
- Uyku bozukluğunun sık görülmesi,
- Hayal kırıklığı toleransının düşmesi,
- Durumun çözüme kavuşturulamaması ve hayattaki dengenin kaybolması hissi,
- Kısa süreli davranışlar ve intihar düşüncelerinin meydana gelmesi,
- Düşüncesizlik, anında karar verme ve nedensiz zorbaca davranışların artması,
- Genel zihinsel düzensizlik,
- Travmatik ve travma sonrası düzensizlik şeklindedir.
Zorbalık bireylere fiziksel, duygusal ve sözel olarak zarar veren ve sürekli tekrarlanan saldırgan davranışlar olarak süregelmiştir.
Simülasyonlar, fiziksel ve sosyal etkileşimin bulunduğu basitleştirilmiş gerçeklik sunan öğrenme araçlarıdır.
Simülasyonlar, anlatılması ve gözlenmesi zor, hatta imkânsız olan bazı olayları öğrencilere aktarmada önemli imkânlar tanırlar; simülasyon tabanlı uygulamalar, öğrencilerin deneme yanılma yoluyla öğrenmelerinin önünü açar böylelikle öğrenciler, problemler karşısında mevcut çözüm yollarını araştırabilirler ve yeni yöntemler denemede cesaret sahibi olurlar.
Simülasyon tabanlı öğrenmenin de içinde olduğu eğitsel oyunların birçok uygulama alanının bulunduğunu ve temelde şu işlevleri ve hedefleri gerçekleştirdiğini belirtir:
- Öğrenme motivasyonunu artırma
- Eğitimdeki diğer metodların kullanımını güçlendirme
- Neden, nasıl, ilişkisi ile birlikte teorileri öğretme
- Dinamik durumları öğretmede anlam kurma
- Kişilerarası ilişkileri geliştirme ve öğretme
- Çocukların kültürleme sürecine katkı sağlama
- Çeşitli beceriler kazandırma (akademik beceriler, yaşamsal beceriler vb.).
Zorbalık, simülasyon tabanlı öğrenme eğitsel oyunlar ile entegre edildiğinde, bireylerin; günlük yaşantılarında düşüncesizlikten ortaya çıkan durumların öğrenme motivasyonları ile ortadan kalkacağı, davranış bozukluklarının yerini neden, nasıl ilişkileri kurarak karşılaştıkları problemleri çözebilecekleri, özgüven ve öz saygı geliştirerek kişiler arası uyumlu ilişkiler kuracağı durumlar oluşabilmektedir. Bu kapsamda simülasyon tabanlı öğrenme ortamlarında eğitsel oyunlar tasarlanırken zorbalık durumları dikkate alınarak düzenlendiğinde, oyun içeriğinde bir sonraki aşamalarda ilerlerken bireylerin karşılarına çıkacağı çözüm yolları ile neden sonuç ilişkisi kurularak herhangi bir zorbalık durumunda kaldığında ne gibi durumla karşı karşıya geleceğini ve bu durum karşısında nasıl bir çözüm yolu oluşturacağı imkanı verilmiş olacaktır. Bu durumda öğrenci günlük hayatında zorbalık deneyimi yaşamadan simülasyon ortamları ile bu durumu tecrübe edinerek, ilerleyen yaşantısında aynı durum ile karşı karşıya kaldığında çözüm yollarını rahatlıkla sergileyebilecektir. Eğitsel oyunlar dikkate alınarak hazırlanan simülasyon tabanlı öğrenmelerde zorbalık eğitimi entegre edildiğinde günlük yaşamda karşılaşılan zorbalık durumlarının azalmasına katkı sağlayacaktır.
Kaynakça
Due, P., Holstein, B.H. ve Lynch, J. (2005). Bullying and symptoms among school-aged children: international comparative cross sectional study in 28 countries. European Journal of Public Health, 15 (2), 128–32.
Kowalski, R., Limber, S. & Agatston, P. (2008). Cyber bullying: Bullying in the digital age. Malden, MA: Blackwell.
Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N. ve Lattaner, M. R. (2014). Bullying in the Digital Age: A Critical Review and Meta-Analysis of Cyberbullying Research Among Youth. Psychological Bulletin 140 (4), 1073–1137
Nansel, T.R., Overpeck, M., Pilla, R.S., Ruan, W.J., Simons-Morton, B. ve Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among US youth: Prevalence and association with psychosocial adjustment. (Electronic version) Journal of the American Medical Association, 285(16), 2094-2100.
Pişkin, M. 2002. Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 533-551.
Olweus, D. (1993). Bullying At School: What We Know and What We Can Do? Oxford: Blackwell.
Rigby, K. (1998). The relationship between reported health and involvement in bully/victim problems among male and female secondary school children, Journal of Health Psychology, 3(4), 465–76.
Shubik, M. (2009). Bu sadece bir oyun değil. Simülasyon ve Oyun , 40 (5), 587-601.
Zapalska, A., Brozik, D. ve Rudd, D. (2012). Simülasyonlar ve oyunlar ile aktif öğrenmenin geliştirilmesi. Online Gönderim .
www.wikipedia.org
