Şiddet, insanlığa tarih boyunca eşlik eden olgulardan biridir. Toplumların gelişmişlik düzeyiyle birlikte azalarak yok olmasını beklediğimiz şiddet, hala varlığını sürdürmektedir. Bu varoluş, günümüzde hem geçmişte yaşandığı şekliyle ilkel biçimde, hem de teknolojinin kullanımıyla farklı şekillerde yaşanmaktadır.
Günümüzde şiddeti gördüğümüz başlıca yerlerden biri de okullardır. Okul zorbalığı, okul şiddetinin en yaygın tipidir. Zorbalık, bir çocuğun başka bir çocuğa fiziksel ve sözel olarak ya da sanal bir ortamda zarar verecek davranışlar sergilemesi olarak tanımlanmaktadır. Zorbalık, bugün farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Her zaman fiziksel ya da (Vurma, itme, tekmeleme vb.) sözel (Ad takma, küçük düşürme, tehdit etme, küçük düşürücü sözler söyleme vb.) olarak karşımıza çıkmaz.
Oyuna almamak, arkadaş grubundan dışlamak, görmezden gelmek gibi kişinin sosyal ilişkilerine zarar vermeyi hedefleyen davranışlarla da görürüz. Günümüzde teknolojinin gelişmesi, ilişkilerin dijital ortamlara taşınmasıyla beraber sanal zorbalıkla da karşılaşmaktayız. Sanal zorbalık ise rahatsız edici mesajlar atmak, fotoğraflarını izinsiz paylaşmak, sosyal medya hesabını ele geçirmek gibi elektronik iletişim araçlarıyla yapılan davranışları içermektedir.
Zorbalık davranışları, sanılanın aksine yalnızca erkek öğrencilerde görülmemektedir. Kız öğrenciler de erkek öğrenciler gibi zorbalık yaparlar. Cinsiyete göre zorbalık türleri farklılık gösterebilir. Erkeklerin kızlara kıyasla daha sıklıkla fiziksel zorbalık yaptığı ve maruz kaldığı görülürken, kızların erkeklere kıyasla daha sıklıkla ilişkisel zorbalık yaptığı ve maruz kaldığı görülmüştür.
Akran zorbalığı her sınıf düzeyinde görülmektedir. Ancak en yoğun olarak ilkokulun son yıllarında ortaya çıktığı, en çok ortaokul döneminde görüldüğü ve ergenlerin liseye başlaması ile problemin sıklığının azaldığı saptanmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı ise bu konuda harekete geçerek 15 Kasım 2022 tarihinde Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nde yaptığı değişiklikle birlikte akran zorbalığı, disiplin suçu kapsamına girmiştir. Yönetmeliğe göre suç sayılacak zorbalık davranışları şöyledir:
1. Okul yöneticilerine, öğretmenlerine, çalışanlarına, öğrencilere ve eğitim ortamlarında bulunan diğer kişilere sözle, davranışla veya sosyal medya üzerinden hakaret etmek, hakareti paylaşmak, başkalarını bu davranışa kışkırtmak, bu kişileri tehdit etmek.
2. Bilişim araçları veya sosyal medya yoluyla eğitim ve öğretim faaliyetlerine, kişilere ve kurumlara zarar vermek.
3. Okul yöneticilerinin, öğretmenlerinin, çalışanlarının ve diğer öğrencilerin izinsiz olarak görüntülerini çekmek, kaydetmek, paylaşmak.
4. Tekrarlayan çeşitli davranışlarıyla başka bir öğrencinin, sosyal veya duygusal gelişimini olumsuz yönde etkileyecek şekilde akran zorbalığı yapmak.
Bir davranışın zorbalık sınıfına girmesi için karşı tarafa bilinçli ve kasıtlı olarak zarar vermeyi amaçlaması, tekrarlayıcı ve sürekli olarak yapılması ve taraflar arasında güç dengesizliğinin olması gerekmektedir.
Sanıyorum ki bakanlık liselerde yapılan bu disiplin değişikliğiyle, cezanın caydırıcılığına inanarak, şiddet davranışının tekrarlayıcı ve sürekli olarak yapılması maddesinin önüne geçmeyi hedeflemekte. Yapılan değişikliğin işlevsel olup olmayacağını zamanın göstereceği ise aşikâr. Diğer taraftan ise öğrencilerle kurulacak sağlıklı iletişimin, işlevsel gözlemlerin, sosyal ve duygusal yönden öğrencileri destekleyici eğitim öğretim faaliyetlerinin önleyicilik açısından çok daha işlevsel olacağı inancındayım.
Kaynakça
Pişkin, M. 2002. Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 533-551.
Milli Eğitim Bakanlığı, Akran Zorbalığı, erişim: 02.12.2022, https://orgm.meb.gov.tr/www/akran-zorbaligi/icerik/2085.
Resmi gazete, Millî Eğitim Bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik, erişim: 02.12.2022, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/11/20221115-1.htm
