Türk eğitim tarihi incelendiğinde,
İslamiyet öncesi Türk toplumlarında eğitim ortamı özünde gerçek yaşam vardır. Yaparak-yaşayarak, taklit ederek, örnek alarak öğrenme ile kademeli yaklaşım kullanılırdı. Müslüman olmalarından sonra Türklerin eğitim sistemi Farabi ile uygulamalı olarak meslekleri ve işleri öğrenme, beceri kazanmakla geçekleşir. İbni Sina ile her çocuğun ilgisinİ, yeteneğini, zevkini araştırıp bilmek ve buna uygun bir sanatı, zanaatı ya da mesleği ona öğretmek yer alır.
Selçuklular ve Osmanlılarda eğitim sistemi Türk ve Osmanlı Eğitim sistemi, Türk örfü ve İslami temellere dayanmaktadır. Belirlenen hedefleri gerçekleştirmek için, genelde eğitim durumlarında öğretmen merkezdedir. Kalıcılığı sağlamak için eğitim ortamında tekrara sıkça yer verilmelidir. Sınama durumlarında genelde ezbere dayalı sorular sorulmalıdır.
Cumhuriyet dönemi eğitim İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na göre eğitimin yapacağı iş, gerçek çevreleri hazırlamak, kişileri bu gerçek iş ve yaşam çevreleri içinde yetiştirmektir; demokrat yurttaşlar yetiştirmek için okul topluluğunun da demokratik ilkelere dayanması ve öğrencilerce yönetilmesi gerekir. Bu arada eğitim yaşamını düzenlemek için başta John Dewey olmak üzere yabancı uzmanlar çağrılmış; Cumhuriyet’in ilk on yılı içinde dinsel temellere dayanan eski eğitim bütünüyle yıkılmışsa da, modern eğitimin yerleştirilmesi konusunda ciddi güçlüklerle karşılaşılmıştır. Ülkede, özellikle 1930-1940 yılları arasında, modern eğitimin geliştirilmesi amacıyla yeni denemelere girişilir; eğitimi köyün üretim yaşamına bağlamak, öğretmeni de köyde üretim yaşamının bir öğesi durumuna getirmek isteği hedef alınır; 1935’te Reşit Galib’in bakanlığı sırasında kurulan Köy İşleri Komisyonu, “köy eğitimi” nin ana ilkelerini belirten önemli bir rapor hazırlar; bu gerçeklere dayanarak Saffet Arıkan’ın Bakanlığı sırasında eğitmen denemesine girişilir ve olumlu sonuç alınınca da, 1940’ta ünlü Köy Enstitüleri denemesi başlatılır. Köy Enstitüleri eklektik bir yaklaşım ile farklı eğitim felsefeleri ve model-kuramlarını yansımaktadır ancak çeşitli araştırmalar köy enstitülerinin eğitim felsefelerinden İlerlemecilik’e yakın olduğunu göstermektedir. Nitekim Köy Enstitülerinin öncülerinden İsmail Hakkı Tonguç’un en önemli iki esin kaynağı Pestalozzi (1746-1827) ve John Dewey’dir. Köy enstitüleri çağının yoksulluk, faşizmin yükselişi, savaş gibi olumsuzlara karşın eğitimde demokratik bir model olma özelliği göstermiştir. Cumhuriyet dönemi ihtiyaçlarına cevap vermesi açısından önemi yadsınamaz eğitim kurumları olan köy enstitüleri, sınıfsız bir toplum yaratma idealinin en önemli ayağını oluşturmuştur. Oluştuğu dönemde toplumun kalkınmasında birçok boyutta önemli rolleri olan köy enstitüleri temelde ilerlemeci felsefenin ışığında şekillenen yapısı ve kapsadığı diğer eğitim felsefeleriyle Türk eğitim tarihinin büyük bir projesi olarak görülmektedir. Bu bağlamda köy enstitülerinin ruhu günümüzde eğitimde timsal olarak görülebilecek sistemlere ve okullara öncülük edebilir.
Bununla birlikte Türkiye’de cumhuriyetin kuruluşundan 2005 ‘e kadar tüm ilkokul-ilköğretim programlarında İlerlemeci felsefenin doğrudan izleri vardır. 2005 ilköğretim programı ise tamamen İlerlemeci felsefe ışığında hazırlanmıştır. 2005-2006 yılında uygulanan ve sonrasında değişik zamanlarda düzenlenen öğretim programları incelendiğinde, “insan hakları, barış, başka kültürlere ve düşüncelere karşı saygılı ve hoşgörülü olma, sabır, dayanışma, yardımlaşma, işbirliği” gibi değerlerin öğrencilere kazandırılacak temel nitelikler olduğu belirtilmektedir. Belirtildiği üzere 2005 ilköğretim programının en önemli özelliği ilerlemeciliğin izdüşümü olan yapılandırmacı yaklaşımdır. Yapılandırmacı yaklaşım sayesinde adil ve demokratik bir ortam sağlanarak dezavantajlı öğrencilerin eğitim-öğretime etkili bir şekilde dahil olması hedeflenmektedir. Yapılandırmacı yaklaşım insanların kültürel farklılıklara sahip öğrencilerin farklı bilgi ve deneyimlere sahip olduğunu göz önünde bulunduran eğitim tasarımını ileri sürer. Yapılandırmacı yaklaşım, kültürel, ekonomik, dilsel ve etnik çeşitliliğin olduğu sınıflarda öğrencilere ve öğretmenlere sorunlarla ve zorluklarla başa çıkmada yardımcı olmaktadır. Yapılandırmacılık, toplumsal değişim için bir güç olan bireylere saygılı etkileşimler ve ortamlar, çeşitlilikler, ebeveyn ortaklıkları ve çoklu bakış açısına sahip olma gibi temaları tasarlar.
Sonuç olarak Türk Eğitim Sistemi tarihine bakıldığında da eğitimin özünde yaparak yaşayarak öğrenme dolayısıyla ilerlemecilik felsefesi olduğu görülebilir. Bu kapsamda toplumlar içinde bulunduğu yüzyılın ihtiyaçlarına da cevaplar üretebilecek, gelişim ve ilerleme gösterebileceklerdir. İlerlemeci felsefe doğrultusunda hazırlanan programlar ile toplumlar kendi yetenekleri ile yoğrulmuş ve deneyimleyerek öğrenerek problem çözme becerileri edinmiş bireyler yetiştireceklerdir.
Kaynaklar:
Aslan, D., & Aydın, H. (2016). Yapılandırmacı Öğretim Kuramın Felsefi Paradigmalari: Bir Derleme Çalismasi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 56-71.
Carlson, H. L.(1999) From Practice to Theory: A Social Constructivist Approach to Teacher Education. Teachers and Teaching, 5(2), 203-218. DOI: 10.1080/1354060990050205
Cevizci, A. (2012). Eğitim Felsefesi. Say Yayınları, İstanbul 2012.
Coşğun, S. (2015). Atatürk Dönemi Yurt Bilgisi Ders Kitaplarının Eğitim Felsefesi Ve Sosyolojisi Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzincan Üniversitesi.
Çeliköz, M. (2017). Eğitim Programları Ve Öğretim Alanındaki Eğitim Bilimcilerin Yapılandırmacılıkla İlgili Görüşlerinin Analizi. Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi.
Erkılıç, A. T. (2013). Eğitim felsefeleri açısından köy enstitüleri.
Griffin, P., ve Care, E. (Eds.). (2014). Assessment and teaching of 21st century skills: Methods and approach. Springer.
Harris, K. R. &Graham, S. (1994). Constructivism: Principles, Paradigms, and Integration. The Journal of Special Education, 28(3), 233-247. http://0213e7ab2.y.http.eds.b.ebscohost.com.proxy2.marmaraelibrary.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=6887e6f2-573f-444b-a276 7f7268276c6b%40sessionmgr115&vid=0&hid=117(Erişim tarihi: 01.10.2015).
Kathryn, H. A. (1998). Social constructivism and the school literacy learning of students of diverse backgrounds. Journal of Literacy Research, 30(2), 297–319. http://jlr.sagepub.com/content/30/2/297.full.pdf+html(Erişim tarihi: 03.10.2015).
Lemke, C. (2002). EnGauge 21st Century Skills: Digital Literacies for a Digital Age. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED463753.pdf
P21 (2018). Partnership For 21st Entuury Learning. Erişim adresi: http://www.p21.org
Özdemir, M. S. (2011). Toplumsal Değişme ve Küreselleşme Bağlamında Eğitim ve Eğitim Programları: Kavramsal Bir Çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 85-110.http://kefad.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt12Sayi1/JKEF_12_1_2011_85- 110.pdf(Erişim tarihi: 01.10.2015).
Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111. Erişim adresi: http://www.tojet.net/articles/v3i1/3114.pdf
Sing, R. R. (1991). Education for the twenty-first century: Asia-Pacific perspectives (Vol. 91). Unesco Principal Regional Office for Asia and the Pacific.
