STEM Eğitimi Nedir?
STEM eğitiminin ne olduğunu anlatmadan önce STEM’i oluşturan disiplinlerin ne anlama geldiğine değinmek, bu eğitimi anlamak için önemlidir. Science kısaltmasının Türkçe karşılığı, fen ve/veya bilim olarak yapılmaktadır. Fen öğrenme alanları; dünya ve evren, canlılar ve yaşam, fiziksel olaylar, madde ve doğası olarak geniş bir alana sahiptir. Bilim olarak bakıldığında ise doğa bilimleri, sosyal bilimler ve psikoloji gibi tüm disiplinleri içine alan geniş bir anlamının olduğu da vurgulanmıştır (Breckler, 2007). Bu doğrultuda bakıldığında fen ve bilim kavramları geniş alanlar içermektedir. Teknoloji; bilimsel bilgiye dayalı olarak ihtiyaçlara cevap veren araç gereçler imal etme bilgisidir (Günay, 2017). Mühendislik; bilimi teknolojiye dönüştürerek toplumun ihtiyaçlarına cevap veren bir köprüdür (Öztürk, 2015). Matematik ise evreni anlamamızı sağlayan ve problem çözümünde kullanılan bir disiplindir (Tural, 2005). Bu bağlamda; STEM dört disiplinin birbiri ile ilişkilendirildiği bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. Günlük yaşamdaki problemler, fen, teknoloji, mühendislik ve matematik disiplinlerini kullanarak çözümler üretmeyi hedeflemektedir (Chute, 2009; Yıldırım ve Altun, 2015). Bu kapsamıyla bakıldığında STEM eğitimi, bilim ve mühendislik uygulamaları ile yaratıcılığı merkeze alarak problem çözme sürecini hedefleyen bir süreç olarak tanımlanabilir.
STEM eğitimi için farklı tanımlar da bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar tarafından STEM eğitimi; fen, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarının arasındaki sınırların kaldırılarak, bu alanların entegrasyonu sonucu oluşan interdisipliner yaklaşım olarak ifade edilmektedir (Akgündüz, 2016).
Kimi araştırmacılar tarafından STEM eğitimi; mühendislik ve teknolojiyi merkeze alarak diğer alanlardaki bilgi ve becerilerin ilişkilendirmesi ile öğretilmesi gereken eğitim yaklaşımı olarak tanımlanmaktadır (Carlson ve Sullivan, 1999).
Literatürde STEM eğitimine yeni boyutların eklenmesi çabası olduğu da görülmektedir. Bazı ülkelerde STEM disiplinlerine; sanat alanı entegre edilerek STEAM [Fen (Science), Teknoloji (Tecnology), Mühendislik (Engineering), Sanat (Art) ve Matematik (Mathematics)] olarak, okuma ve yazma alanı ekleyerek STREAM [Fen (Science), Teknoloji (Tecnology), Okuma ve Yazma (Reading and Writing) Mühendislik (Engineering), Sanat (Art) ve Matematik (Mathematics)] olarak da ifade edilmektedir. Ayrıca STEM disiplinlerine girişimcilik (Entrepreneurship) entegrasyonu ile ESTEM kısaltması da kullanılmaktadır. Ülkemizde ise STEM kısaltması FeTeMM olarak adlandırılmıştır (Çorlu ve Aydın, 2016). Yıldırım ve Altun (2015) ‘‘science’’ kelimesinin karşılığı fen anlamında kullanılmasına karşın bilim anlamında kullanılmasının daha faydalı olacağını düşünerek, STEM kısaltmasını BilTeMM olması yönünde düşünce arz etmişlerdir.
STEM Eğitimine Yönelik Yanılgılar
STEM eğitimi ile ilgili literatür taraması yapıldığında, ülkemizde bir çok çalışmada STEM eğitiminin yanlış anlaşıldığı veya yeterli düzeyde anlaşılmadığı görülmektedir (Yıldırım, 2018, s.3).
Öncelikle STEM, dersi sevdirmeyi amaçlayan ya da dersi kolaylaştırıp öğreteceğini iddia eden bir yöntem değildir (Akgündüz, 2016). Birden çok bilim alanlarını ilişkilendiren ve problemlere çözüm üreten disiplinler arası bir yaklaşımdır.
Ülkemizde popülerleşen STEM eğitimi bir çok kurum ve kuruluşlar tarafından reklam aracı olarak kullanılmaktadır. STEM eğitimine gereken önemin verilmesi için STEM eğitimini iyi anlamak gerekmektedir. Bu başlık altında STEM eğitimine yönelik oluşan yanılgıların neler olduğu belirtilerek, bu yanılgıları dikkate alarak STEM eğitimine yaklaşmak gerektiği vurgulanmıştır (Akgündüz, 2016). Bu yanılgılar;
1-STEM eğitimi programlara entegre edilirken iki ya da üç disiplin entegrasyonu yeterlidir.
2-STEM eğitimi mutlaka robotik setlerin kullanıldığı, pahalı bir eğitimdir.
3-STEM eğitimi bir ya da iki ders saati sürecini kapsamaktadır.
4-Kodlama ve Maker yapmak STEM eğitimidir.
5-STEM eğitiminde disiplinlerden ayrı ayrı yararlanılır.
6-STEM eğitimi sadece belirli yaş gruplarını kapsar.
7-STEM eğitimi derslerde uygulanan öğretim yöntemidir.
8-STEM bir etkinliktir.
9-Fen deneyleri STEM eğitimidir.
şeklinde sıralanabilir. STEM eğitiminden istenilen verim alınması için bu yanılgılara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Son zamanlarda kodlama, maker ve robotik setler ile STEM eğitimini bütünleştirerek reklamlar yapılmaktadır. Robotik setler, kodlama ve maker çalışmaları yapıldığında STEM eğitimi yapılmış sanılmamalıdır. Bu çalışmalar sadece STEM eğitiminin bir parçası olabilir. Çünkü STEM eğitimi bir süreci kapsamaktadır. Bu süreçte, bireylere kazandırılması gereken becerileri içerir. Aynı şekilde fen derslerinde bir ya da iki ders saati sürecinde yapılan deneyler de STEM eğitimi olarak görülmektedir. Deneyler STEM eğitiminin içinde kullanılabilir. Ancak deney yapmak STEM eğitimi yapıldığı anlamına gelmemektedir.
Etkinlikler STEM eğitiminin parçası olabilir. Her etkinlik STEM eğitimi içinde yer almayabilir. Etkinliklerden önce hedef kazanımlar belirlenmeli STEM eğitimi disiplinleri kazanımları ile planlanmalıdır. Süreç içinde bireylerden istenilen becerilerin kazandırılması ile STEM eğitiminin ruhuna dokunulmuş olacaktır. Bu kapsamda STEM eğitiminin amacı olan çağın getirdiği şartlara uygun bireyler yetiştirilmiş olacaktır.
KAYNAKÇA
Akgündüz, D. (2016). STEM’i rahat bırakın: Türkiye’de STEM adına yapılan hatalar ve öneriler. Erişim adresi: https://www.egitimpedia.com/stemi-rahat-birakin-turkiyede-stem-adina-yapilan-hatalar-ve-oneriler/
Becker, K. ve Park, K. (2011). Effects of ıntegrative approaches among science, technology, engineering, and mathematics (STEM) subjects on students’ learning: a preliminary meta-analysis. Journal of STEM Education, 12 (5-6), 23-37. Erişim adresi: https://www.jstem.org/jstem/index.php/JSTEM/article/download/1509/1394/
Carlson, L. E. ve Sullivan, J. F. (1999). Hands-on engineering: Learning by doing in the integrated teaching and learning program. International Journal of Engineering Education, 15(1), 20-31. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.496.2168&rep=rep1&type=pdf
Chute, E. (2009). STEM education is branching out: focus shifts from making science, math accessible to more than just brightest. pittsburg post-gazette. Erişim adresi: http://www.post-gazette.com/news/education/2009/02/10/stem-education-isbranching-out/stories/200902100165
Çorlu, M. ve Aydın, E. (2016). Evaluation of learning gains through integrated STEM projects. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4(1), 20-29. doı:10.18404/ijemst.35021
Günay, D. (2017). Teknoloji nedir? Felsefi bir yaklaşım. Journal Of Higher Education and Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(1). doı: 10.5961/jhes.2017.194
Öztürk, Z. B. (2015). Mühendislik etiği ve türkiye’de metalurji-malzeme mühendisliği bölümünün etik açıdan değerlendirilmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(1), 81-87. doı: 10.17100/nevbiltek.210939
Tural, H. (2005). İlköğretim matematik öğretiminde oyun ve etkinliklerle öğretimin erişi ve tutuma etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 162671).
Yıldırım, B. (2018). Teoriden pratiğe STEM eğitimi. Nobel Yayınları.
Yıldırım, B. ve Altun, Y. (2015). STEM eğitim ve mühendislik uygulamalarının fen bilgisi laboratuvar dersindeki etkilerinin incelenmesi. El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), 28-40. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/56981
